Rijstpakhuis Batavia

Rijstpakhuis Batavia

Een rondleiding door een 'huis van plezier'

Het assortiment kansspelautomaten in de Krijco casino's varieert van de klassieke speelautomaat tot moderne meerspelers. Op deze gezelschapsautomaten kunnen verschillende spelers tegelijk een spelletje Bingo, Black Jack of Roulette spelen. Of ze zetten in op hun favoriete renpaard bij de elektronische paardenrenbaan.

(Bron: website Krijco Casino's & Leisure, exploitant van het casino in Batavia)

Gelijktijdig met de Tweede-Kamerverkiezingen op 22 november 2006 werd er in Wormerland een referendum gehouden waarin de inwoners van Wormer zich konden uitspreken over de invulling van het gerestaureerde rijstpakhuis Batavia aan de Veerdijk in Wormer. Via dat referendum werd gevraagd om een oordeel te geven over de voorgestelde inrichting van het pand. Er zou een electronisch casino, fitnessruimte, theater, kleinkunstmuseum en een grand-cafe in het monumentale pand worden gevestigd. In de toelichtende tekst bij het referendum werd zelfs zeer nauwkeurig aangegeven hoeveel vierkante meter voor welke funktie beschikbaar zou zijn.
Voorafgaande aan deze volksraadpleging laaide de emoties hoog op in polemieken in de plaatselijke pers:

Waarom vergokt Wormer nu ons mooiste Wormer cultuur erfgoed 'de Batavia' in een referendum? Een CASINO! Welke creatieve cultuurbarbaar bedenkt dit nu? Een commerciële schandvlek in de Zaanbocht noem ik dit! Ik stem ondanks de mooie andere kandidaten dus helaas maar tegen....

Aldus een 'ontevreden wurmer' op het forum van de gemeente Wormerland.

Met 5558 stemmen voor (plm. 60%) en 3737 stemmen tegen, heeft Wormerland, ondanks de vaak negatieve publiciteit, toch een duidelijk ja laten horen voor de voorgestelde invulling van Pakhuis Batavia. Met een score van 77 procent, was het opkomstpercentage van de referendumstemmers zelfs zeer hoog te noemen. Vijf jaar later kunnen er toch enige kanttekeningen worden geplaatst bij de communicatie rondom deze volksraadpleging.
De plaatselijke VVD fractie liet haar voorkeur duidelijk blijken. In Informatie uit de fractie schreef de partij o.a.: De huidige eigenaar heeft een plan gemaakt om er een museum, een theater, uitbreiding van de horeca, ruimten voor multimedia & games en een elektronisch casino in te creëren. Let daarbij op de volgorde van de genoemde onderdelen!

In het 'Burgerjaarverslag 2005' mocht Peter van Duijn, een van de eigenaars van Batavia nog enthousiast schrijven: “In het najaar van 2005 werd ik in de gelegenheid gesteld een presentatie te houden op de politieke markt in het gemeentehuis van Wormerland. Tijdens deze presentatie heb ik een toelichting mogen geven op de verbouwingsplannen voor de voormalige rijstpellerij 'Batavia' aan de Veerdijk te Wormer. Door middel van foto?s, tekeningen en een betoog van architect Cees Hooijschuur, hebben wij aan de gemeenteraadsleden, het college en aanwezige belangstellenden duidelijk kunnen maken wat de bedoelingen met het pand zijn. Ik heb deze markt als zeer positief ervaren. Op een hele informele manier is met de aanwezigen van gedachten gewisseld en informatie uitgewisseld. Ook zijn aanvullende vragen van de diverse raadsfracties zo goed mogelijk beantwoord. Inmiddels is het bouwplan ingediend en is rekening gehouden met wensen die vanuit de gemeenteraad zijn aangegeven.”

Het zou echter nog een paar jaar duren voordat de dromen van van Duijn, in aangepaste vorm, werkelijkheid werden.

  Batavia Batavia  
 
Onder de 6 m hoge kap is een middengedeelte vrij van kolommen, een geschikte plaats binnen de ruimte voor een theater, podium en de 100 theaterbezoekers. Nabij het podium is een kleed-, douche- en toiletruimte voor de artiest(en). In de wanden zijn nissen aangebracht. In de kap bevinden zich dakramen en in de voorgevel dakkapellen. Overdag komen van boven fraaie bundels licht de 2e verdieping binnen. Verder zal de aan te brengen inrichting, aankleding, sfeer-, theaterverlichting en technieken krachtig bijdragen aan een kansrijk, succesvol theater-museum op de 2e verdieping.

Bron: Beschrijving van de restauratie door Hooyschuur Architecten.
 

Begin 2010 trok de beoogde exploitant van het theater in pakhuis Batavia zich echter terug. In een interview met o.a. de digitale buurtkrant 'De Zuidkanter' liet Co Rol van 'Stichting Kleinkunstcentrum Dirk Witte' weten bang te zijn hoofdelijk aansprakelijk te worden gesteld voor uitgaven die nodig zijn voor zijn droom, het cabaretmuseum met theater in pakhuis Batavia. Het werd onmiddellijk duidelijk dat Krijco de hoofdhuurder van het complete pand, geen geld wilde steken in commercieel moeilijk te exploiteren culturele experimenten zoals een museum of een theater.

Een paar dagen later reageerde de raadsfractie van GroenLinks in het Noordhollands Dagblad:

We hebben als raad toestemming gegeven voor een casino in pakhuis Batavia, maar dan in combinatie met cabaretmuseum, theater en sportschool. Wat als nu de laatste drie niet doorgaan. Dan kan het casino toch niet doorgaan?

Op 15 januari 2010 stelde de fractie van GroenLinks een aantal vragen aan het college van B&W:

De komst van het casino werd door een meerderheid van de raad mogelijk gemaakt binnen een pakketbesluit: als onderdeel onverbrekelijk verbonden met o.a. een grand-café, een museum, een theater en een sport en verzorgingsvoorziening, na een daartoe gehouden referendum. Gesproken werd van een totaalinvulling.
Op basis van dit totaalpakket heeft de raad medewerking verleend aan een wijziging van de speelautomatenverordening en het starten van een vrijstellingsprocedure. Uit de informatie die wij nu ontvangen, maken wij op dat drie wezenlijke onderdelen van dit pakket mogelijk niet uitgevoerd kunnen worden, namelijk: het theater, het museum en de fitnessruimte.

De fractie wilde o.a. weten of met het wegvallen van genoemde onderdelen uit het totaalpakket de grondslag onder de besluitvorming rond de realisering van een casino was verdwenen? en stelde dat in deze omstandigheid geen verdere medewerking kon worden verleend aan de komst van een casino.

In een reactie op de nieuwe behandeling in de gemeenteraad laat de directie van Krijco o.a. weten dat sporters met sportkleding en tassen niet passen in het concept.

  Batavia Batavia  
 
De Krijco medewerkers in de casino's zijn professioneel opgeleide gastvrouwen en gastheren. Zij stellen alles in het werk om optimale service te verlenen en weten op de juiste wijze met onze gasten om te gaan. Zodat het 'gokje wagen' niet meer dan een leuk tijdverdrijf is en binnen de perken blijft.

Bron: website Krijco Casino's & Leisure, exploitant van casino in Batavia.
 

In Gemeentenieuws van Wormerland van april 2011 staat bij 'Mededelingen 20 april 2011' onder het kopje:

Burgemeester en wethouders van de gemeente Wormerland maken bekend:

Vergunning verleend aan Krijco B.V. voor casino. De burgemeester heeft het op grond van artikel 30b lid 1sub c van de Wet op de Kansspelen juncto artikel 2 lid 1 van de Speelautomatenhalverordening onder voorwaarden vergunning verleend voor het aanwezig hebben van 100 kansspelautomaten aan: Krijco Wormerland B.V., voor de speelautomatenhal aan de Veerdijk 39 te Wormer. Het ontwerpbesluit heeft vanaf 3 maart 2011 tot 14 april 2011 ter inzage gelegen bij het gemeentehuis. Er zijn geen zienswijzen ingediend tegen dit besluit. De aanwezigheidsvergunning is conform het ontwerpbesluit.

Daarmee was het casino in het rijksmonument formeel gelegaliseerd. Het is echter te hopen dat de aanwezigheid van een 'gokpaleis' de inwoners van Wormer er niet van weerhouden eens een bezoek te brengen aan dit fraai gerestaureerde pand. Sommige zullen enige schroom moeten overwinnen, mocht het ooit tot de vestiging van een theater op de zolder komen, om bij een casino naar binnen te gaan. Ze komen dan in ieder geval in een monumentale hal met een imponerende trap het gebouw binnen.

  Batavia Batavia  
 
Er lag een grote uitdaging in het feit de nieuwe bouwmaterialen van rond eind 19e eeuw zoals giet- en smeedijzeren constructies te combineren met hedendaagse materialen voor brandscheidingen en geluidweringen. Waar de 1e verdieping I-balken en consoles evenwijdig aan de voorgevel liggen en de I-balken en consoles voor de 2e verdieping haaks op de voorgevel staan, verkreeg het gebouw door het kruisverband stabiliteit. Dit maakte het situeren van een trappenhuis en lift binnen dit gebied tot een waar puzzelstuk.

Bron: Beschrijving van de restauratie door Hooyschuur Architecten.
 
  Batavia Batavia Batavia  
 
De losgekomen verticaal gemetselde klamplagen zijn in het entreegebied, de 1e en 2e verdieping algeheel verwijderd, schoon gebikt en na het aanbrengen van isolaties weer opgemetseld. De rustieke boerengrauw-achtige klamplagen, aangelicht middels spots, geven de ruimtes een warme sfeervolle monumentale uitstraling.

Bron: Beschrijving van de restauratie door Hooyschuur Architecten.
 
  Batavia Batavia  
 
Ondanks de zeer grote ruimte van het grand-café is men er toch in geslaagd een aantal intieme hoekjes in te richten. Wat opvalt aan de bar is de industriële vormgeving van de biertap waarbij de leidingen zijn weggewerkt in stoere roestvrijstalen pijpen. Jammer dat in de berichtgeving over het grand-café alleen melding wordt gemaakt van de biersoorten die via tap en fles verkrijgbaar zijn. Er wordt geen enkele relevante informatie over het rijksmonument verwerkt in de reclame-uitingen van dit bedrijf.
Op donderdag 10 maart 2011 is door de gemeente Wormerland opnieuw een vergunning verleend aan Batavia Wormer B.V. die gevestigd is in het voormalige rijstpakhuis Batavia, aldus de website van de gemeente Wormerland.
 

De heropening van het in 2007 gesloten grand-café 'Batavia' werd ernstig vertraagd door een verschil van mening over wie de kosten van het funderingsherstel zou moeten betalen. Een gesprek tussen huurder Krijco Casino's & Leisure en eigenaren Peter van Duyn en Hans Groeneweg had volgens Krijco-directeur Corry van Amstel 'helaas niets opgeleverd'. Van Duyn bevestigde dit in oktober 2008 in het Noordhollands Dagblad.
De begane grond vloer rustte op ernstig aangetaste geoxideerde stalen balken. Deze werden in 2009 geheel vervangen door betonnen onderliggers. Ook de poeren, die door de oxiderende stalen balken uit elkaar werden gedrukt, en waarop de gietijzeren kolommen en de onderslagbalken rusten zijn geheel vernieuwd.
De voormalige exploitanten van café Batavia, de broers Pieter en Nic Grandiek, stopten op 1 september 2007. In twaalf jaar hadden ze er een zeer populaire horecazaak van gemaakt, die ook buiten de Zaanstreek geprezen werd om zijn uitstraling en culturele initiatieven. Nieuwe huurder Krijco uit Amersfoort tekende een contract voor tien jaar en zou er na een korte verbouwing een casino en café-restaurant in vestigen. Als huurder werd Krijco verantwoordelijk gehouden voor het funderingsherstel.

  Batavia Batavia  

In deze wat beladen omgeving kwam de Vereniging Zaans Erfgoed op 16 april 2011 bijeen voor haar voorjaarsvergadering. Op de agenda stonden, naast de gebruikelijke agendapunten zoals bestuursverkiezingen en de goedkeuring van de jaarrekening, een aantal inleidingen op het programma. Een van de inleiders was projectleider Henk Kerssens van Hooyschuur Architecten bna uit Wormerveer. Hij gaf een zeer gedetailleerd verslag van de technische aspecten van de restauratie van het gebouw. Na afloop van de vergadering konden de leden deelnemen aan een excursie door het gerestaureerde rijksmonument.

Epiloog

Batavia Vanaf 2005 zijn het voor rijstpakhuis Batavia roerige tijden geweest. In een tijdsperiode van 6 jaar is er, blijkens het bovenstaande artikel, weer een lang verhaal (en een jonge geschiedenis) toegevoegd aan de toch al zo rijke geschiedenis van dit monumentale pand.
Het pand heeft 12 jaar lang voor 11/12 deel leeg gestaan en slechts 1/12 deel werd gebruikt voor het café Batavia. Het pand heeft vele jaren gelekt, er werd bijna niets aan onderhoud gedaan, het verval trad in. Uiteindelijk is er een ondernemer bereid gevonden die ten koste van enorme investeringen Batavia wil doen herleven. Een ondernemer, die niet ieders voorkeur had, en die in recessietijden naarstig op zoek moest naar geschikte uitbaters, verdient het voordeel van de twijfel. Met een succesvol lopend Grand-café Batavia en binnenkort hopelijk met een restaurant in het nog leeg staande deel van de begane grond, zal ook de theaterinvulling hopelijk op korte termijn gestalte krijgen. In de loop van de tijd zal een complete invulling van het pand het casino meer naar de achtergrond drukken.

Op deze site staan nog een aantal artikelen over deze restauratie:

Door: Cees Kingma - april 2011
Beeldmateriaal: Archief Cees Kingma