Een sluitzegel met het fabrieksmerk 'de Paradijsvogel'.

De Zaanstreek is in het begin van de 17e eeuw, een en al bedrijvigheid en het geïsoleerd gelegen dorpje Westzaan is daar geen uitzondering op. Op 24 jarige leeftijd begint Pieter Grootes in 1825 een handel in zaden en granen. Een jaar later koopt hij het huis van een zekere Dirk Stolp en laat daar een windmolen op plaatsen, met als doel het malen van blauwsel, stijfsel, granen en specerijen. De molen noemt hij 'De Jonge Dirk' naar zijn zoon Dirk. Samen met zijn broer Meyert zal hij later in het familiebedrijf werkzaam zijn.

In 1844 wordt een Italiaan, een zekere Senardi, in dienst genomen. Hij is een kenner van het cacao- en chocolade vak. Grootes heeft aan diverse wereldtentoonstellingen meegedaan en daar ook prijzen gewonnen. In 1863 kreeg het bedrijf op de wereldtentoonstelling in Londen de 1e prijs. Er volgden ruim 40 eerste prijzen en medailles. In 1871 werd aan Grootes het predikaat 'hofleverancier' toegekend.

In het jaar 1877 wordt de molen buiten bedrijf gesteld en wordt er overgeschakeld van windenergie op stoomenergie. Hetgeen toendertijd een hele vooruitgang betekende. De zaken lopen heel goed bij de firma Grootes. Veel export is er naar o.a. Engels talige landen.

	Ansichtkaart uit de jaren '20 van de voormalige Cacao- en Chocoladefabriek D. & M. Grootes Gebr's.

Er ontstaat ruimte tekort en er komen ideeën voor de eerste fabrieks uitbreiding. In 1899 wordt gestart met de nieuwbouw. In 1912 is er alweer een tekort aan ruimte. Nu wordt er besloten tot de bouw van een vier verdiepingen tellend fabriekspand.

Met het uitbreken van de Eerste Wereld oorlog in 1914, treedt er stagnatie op in de aanvoer van grondstoffen. Het zijn moeilijke jaren, maar de zaak blijft draaiende. Na 1918 fabriceert men bij Grootes weer tal van soorten fijne chocolade zoals; pastilles, oublies, flikken, kattentongen, klimopblaadjes en zo meer, allemaal gemaakt in de smaken melk en puur. Ook werden er verschillende kwaliteit soorten cacao geproduceerd.

	Cacao Grootes in fantasie bussen, daterend uit 1915. Het blikje is in vier verschillende formaten geproduceerd, al naar gelang de inhoud: 1 kg., 1 pond, ½ pond en 1 ons.

Rond de eeuwwisseling verschaft de firma aan ongeveer 180 mensen arbeid, waarmee Grootes tot een van de grotere fabrieken in de Zaanstreek gerekend kan worden. Vanaf 1919 wordt er couverture geleverd aan de firma Verkade, voor het vervaardigen van Verkade bonbons. Grootes zelf maakte ook bonbons en dessertwerken. De firma had daarvoor, in 1919, een pand gekocht op de Bakenessergracht in Haarlem. Helaas waren twee fabrieken wat veel van het goede en na een jaar keerde men al terug naar Westzaan. Veel geld minder en een illusie armer.

Op 8 maart 1925 breekt er een grote brand uit in het fabriekspand van 1912. De brand was begonnen op de bovenste verdieping, in de pakkamer. Toen de brandweer van Westzaan arriveerde sloegen de vlammen reeds uit het dak. Duizenden paaseitjes, cacaoboter, alsmede veel verpakkingsmateriaal gingen verloren. In hetzelfde jaar bestaat de firma Grootes 100 jaar, maar veel reden tot feestvieren is er niet.

In 1926 besluit Grootes om in afgeslankte vorm verder te gaan. De concurrentie is moordend. Er zijn in die periode vele cacao- en chocoladefabrieken, zoals: Van Houten, Bensdorp, Kwatta, Droste, Korff, Blooker, de Jong, Pette, Boon, Ringers en nog velen anderen. Allen leverde een goed product tegen een zo'n scherp mogelijke prijs. Reclame was dan het middel om je te onderscheiden van de andere firma's.

	Enkele z.g.n. 'weggevertjes' die Grootes in de loop der jaren heeft uitgegeven. Te zien zijn o.a. boekenleggers, spiegeltjes, chocolade sigaar met sigarenbandjes, aantekenboekje en timmermans potloden.

Met een vooruitziende blik, de kans op een Tweede Wereldoorlog, probeert men zoveel mogelijk grondstoffen op voorraad te krijgen. Men komt de oorlogsperiode redelijk door, al is de fabrieksruimte een half jaar bezet geweest en was er in de fabriekshal een noodkeuken ingericht.

Op 7 juli 1945 worden de eerste cacaobonen geleverd en kan de productie weer opgestart worden. Na de brand in 1925 en de Tweede Wereldoorlog wordt het bedrijf in afgeslankte vorm voortgezet. Men moet echter alle zeilen bijzetten om zich staande te houden met zoveel concurrentie.

In 1960 wordt er een nieuwe ketel geplaatst en ook het productieproces wordt verbeterd. Echter alle producten die de fabriek verlaten worden nog steeds handmatig ingepakt! Ook komt er nog een musketflikken-machine.

Dan gaat de verkoop van tabletten slechter, Duitsland en andere Europese landen nemen minder af. De opkomst van de candybars, zoals de Nuts en de Mars, overgewaaid uit Amerika doen de verkoop van de traditionele chocoladeproducten geen goed. Ook de cacaodrank is een stuk minder. In 1966 komen door levering van goedkope, in tankwagens aangeleverde gesubsidieerde Belgische couverture, nog een belangrijke concurrenten bij.

Grootes verloor uiteindelijk deze oneerlijke strijd. Op 22 november 1968 valt het besluit om de productie per 28 december van dat jaar definitief te staken. Houtwaren fabriek 'De Valk' uit Westzaan koopt de leegstaande fabriekspanden. Helaas gaat dit bedrijf in 1983 failliet. In 1984 koopt een projectontwikkelaar de grond met de gebouwen, deze worden gesloopt en op deze plek worden dan 19 eengezinswoningen gebouwd. Het woonwijkje is genoemd 'De Paradijsvogel', naar het fabrieksmerk van de firma Grootes.

Dit is in het kort de geschiedenis van zes generaties Grootes, waarvan Huib Grootes een kleinzoon is. Sinds 15 jaar is hij bezig een collectie van het bedrijf aan te leggen, om zo de rijke geschiedenis van dit familiebedrijf niet verloren te laten gaan. Hij verzamelt dus alle herinneringen aan dit bedrijf zoals: Grootes blikken, -doosjes, -kistjes, -albumplaatjes, -reclame ansichtkaarten, -sluitzegels en alle andere -weggevertjes. Met andere woorden alles, 'Als er maar Grootes op staat'

In de winter 2002 heeft hij een boekje geschreven met een kort historisch overzicht van de firma en met veel kleurenfoto's vanuit zijn verzameling. De titel van het boek luidt Grootes, een wereld van cacao.

Voor een bespreking van dit boekje verwijzen wij u naar Grootes, een wereld van cacao De geschiedenis van de cacao- en chocoladefabriek D. & M. Grootes, Gebrs. in Westzaan.

Voor verdere informatie over de Cacao- & Chocoladefabriek D. & M. Grootes kunt u contact opnemen met H. Grootes - tel. 0578-560350.

Enkele voorbeelden van het reclame en verpakkings materiaal

Evenals vele andere fabrikanten gaf ook Grootes een eigen plaatjesalbum uit. De plaatjes werden bij de cacao- en chocolade producten gevoegd, bedoeld om te verzamelen en ter stimulering van de omzet en de naamsbekendheid van de fabriek te vergroten.

Rond de eeuwwisseling gaf Grootes, evenals andere cacaofabriekanten, honderden zogenaamde 'zwartjes' uit. Kleine, vaak lieflijke fotootjes met aan de onderzijde een reclametekst. Bijna altijd waren de afbeeldingen kindertaferelen. Voor het verzamelen en bewaren werden speciale zwartjesalbums uitgegeven.

Grootes heeft veel reclame ansichtkaarten uitgegeven (of doen uitgeven). Ze waren bedoeld om daadwerkelijke te gebruiken en te versturen. Dit in tegenstelling tot de reclame en albumplaatjes, die waren bedoeld om te verzamelen. De kaarten werden bij de chocoladeproducten gevoegd. Er waren twee uitvoeringen. Enerzijds de ansichtkaarten met Grootes reclame aan de voorzijde. Deze kaarten werden speciaal voor Grootes gedrukt. Als voorbeeld de hierbij getoonde kaart "Vraagt overal Grootes automobiel cacao". (De foto is genomen voor het raadhuis van Westzaan). Anderzijds waren er ansichtkaarten met alleen de naam Grootes aan de voor- of achterzijde.

Grootes had een eigen kistenmakerij, gezien een citaat uit het boek: De man met de twee portemonnees; De Molenaars en de kunst van het verkopen: "Mijn vader Piet Molenaar was 11 jaar toen hij in de kistenmakerij werd aangesteld van de chocoladefabriek Grootes. Daar maakten ze het zeer bekende merk Paradijsvogel". De kistjes werden onder meer gebruikt als show- en voorraadkistjes op een toonbank in de winkels.

Ook werden bevoorradingskisten gemaakt voor het vervoeren van producten van de fabriek naar de winkel en met emballage weer terug naar de fabriek. Omstreeks de vorige eeuwwisseling werd steeds meer voor blikverpakkingen gekozen. Een mooi ogend blik was een goed reclamemiddel voor de cacaofabriek om zich ten opzichte van de andere merken te profileren. Reclame vond voornamelijk plaats in de winkel, in de vorm van feestelijk bedrukte winkelvoorraadblikken. De meeste blikken waren bestemd voor cacao. Alle, op deze website getoonde objecten zijn afkomstig uit de persoonlijke verzameling reclamemiddelen, verpakkingen en ander documentatiemateriaal van Huib Grootes uit Vaassen.