|
|
|
| De vloot afgemeerd bij s.s. Elfin (links), s.s. Adelaar komt langszij (midden) en Frank Boom in het stuurhuis van de Elfin (rechts). | ||
“Het publiek laten kennismaken met STOOM” is de eerste doelstelling die Frank Boom noemt als ik hem vraag naar de motivatie om dit jaar opnieuw een aantal collega schippers uit te nodigen naar het Zuideinde in Wormerveer.
Frank is al bijna een kwart eeuw voorzitter van “de Vereniging Stoomvaart” en is tevens penningmeester van de “Stichting tot Behoud van het Stoomschip” de eigenaresse van s.s. ELFIN en de stoomsleepboot/ijsbreker Jacob Langeberg. Bijna tien jaar geleden werden beide schepen door de vorige eigenaar voor een symbolisch bedrag overgedragen aan de stichting. De enige voorwaarde was dat beide schepen in hun oorspronkelijke staat behouden zullen blijven.
Cees Kingma - September 2004
|
|
|
|
| De vloot afgemeerd bij s.s. Elfin (links), s.s. Adelaar komt langszij (midden) en Frank Boom in het stuurhuis van de Elfin (rechts). | ||
Op de “Open Monumentendag 2004” op zaterdag 11 september lagen er 6 stoomschepen aan het Zuideinde in Wormerveer. Een aantal schepen waren “onder stoom”:
| s.s. Elfin | Zaanstad | onder stoom |
|
| s.s. Jacob Langeberg | Zaanstad | ||
| s.s. Johannes | Wormerveer | onder stoom | |
| s.s. Scheelenkuhlen | Zaandam | ||
| s.s. Hugo | Zaandam | ||
| s.s. Adelaar | Beverwijk | onder stoom |
De stoomsleper Hugo uit Zaandam, die dit jaar zijn 75e verjaardag viert, is dit jaar echter niet “vaar klaar”, de bemanning heeft de ketel na grondige inspectie afgekeurd. De in Groningen gebouwde Hugo voer tot 1977 in de haven van Hambrug als Hugo Hedrich. Een handelaar haalde het schip weer terug naar Nederland. Samen met haar Duitse zusterschip (de Tiger) lag het schip te wachten op de sloophamer.
| Aan boord van de ss Hugo |
|---|
|
| Aad de Leeuw demonstreert de omkeer-inrichting |
|
| De boord generator met een eigen drijfwerk |
|
| Het originele schakel paneel voor de elektrische installatie |
|
|
De bemanning aan dek
(inclusief de scheepshond ...) |
Het unieke aan dit soort monumenten is dat je er mensen vindt met compleet verschillende achtergronden. Aad de Leeuw heeft z'n hele leven iets met bootjes en schepen te maken gehad. De overige bemanningsleden van de Hugo hebben geen maritiem verleden. Mark Aay heeft ervaring met stoom middels zijn werkzaamheden als machinist bij de Museumstoomtram Hoorn - Medemblik. Opstapper Sjoerd Uffen zocht eigelijk naar een vrijwilligers baantje en kwam in contact met Aad de Leeuw. Hij is nu ook een stoom fanaat.
Voor machinisten op de trein zijn er nog opleidingen, maar de opleidingen voor machinisten op stoomsleepboten zijn waarschijnlijk al meer dan 50 jaar geleden gestopt. Het vak moet dus in de praktijk worden overgedragen. De constructie zoals gekozen voor de Hugo is dus een bijzonder praktische; enthousiasme is de sleutel voor het succes.
Niet alleen dat er geen opleiding meer is voor het bedienend personeel, ook het maken van de onderdelen zoals ketels wordt niet meer op school geleerd. De ketel van de Hugo is 75 jaar oud. Het personeel vond het niet langer verantwoord om de ketel nogmaals op te stoken tot de maximale 13 at. (Het stoomwezen had de ketel wel goedgekeurd). Na een lange zoektocht naar een eventuele geschikte 2de hands stoomketel besloot men, toen dit niet slaagde, op zoek te gaan naar een bedrijf waar men nog stoomketels maakt.
ECO ketelservices, gevestigd in Tilburg, bleek uiteindelijk de enige geschikte leverancier voor de Schotse ketel die de Hugo nodig heeft. Uit de zoektocht naar een geschikt bedrijf bleek dat ook de kennis voor het vervaardigen van dergelijke ketels ernstig aan het vervagen is.
Voor de financiën om de restauratie te kunnen uitvoeren is "Stichting Stoomsleepboot de Hugo" afhankelijk van fondsen. Het VSB Fonds heeft inmiddels een bedrag toegezegd, het wachten is nog op 2 andere fondsen.
Het bovenstaande voorbeeld maakt weer eens duidelijk dat een goed geoutilleerde museumhaven zo langzamerhand de enige oplossing wordt voor de bezitters van deze varende monumenten. Ook Frank Boom onderschrijft het belang van een dergelijke werkplaats. De eigenaren kunnen elkaar helpen en stimuleren bij het onderhoud van de varende monumenten. Vakkennis blijft daardoor behouden. Het publiek kan permanent kennis maken met deze monumenten en de schippers hebben niet steeds de hijgende overheid in hun nek. Nog steeds wordt er gediscuseerd over de plaatsen waar wel of geen schepen mogen afmeren en waar wel of niet aan de schepen gewerkt mag worden. Bij de museumhaven vindt men de werkplaatsen voor bijvoorbeeld de zeilmaker, scheepstimmerman en ketelmaker. Regelmatig zal er een smidse vuurtje branden. Op deze manier kunnen de fraaiste voorbeelden van scheepstechniek die in dit “Varend Industrieel Erfgoed” verenigd zijn, nog voor veel generaties na ons bewaard blijven.
Mede door de hoge kosten wordt er door de schippers een beperkt vaarschema uitgevoerd. Voor er gevaren kan worden moet er op de Hugo tenminste 2½ dag gestookt worden om de ketel met 5000 liter water gelijkelijk op temperatuur te brengen. Dus even een middagje varen zit er niet in. De Hugo bezoekt gemiddeld zo'n 5 stoomevenementen per jaar. Daaronder is eens in de twee jaar “Dort in Stoom”. De verste reis was naar het stoomfestival in Duisburg. Dat maakt deze “vlootshow” op de open monumentendag nog unieker; zoveel varend stoom is zelden te zien in de Zaan.
| Kerngegevens van de Hugo: | |
|---|---|
| Naam | Stoom sleepboot “Hugo” |
| Bouwjaar | 1929 |
| Werf | Scheepswerf en Machinefabriek v/h Botje & Ensing & Co
Groningen |
| Opdrachtgever | Jurgen Hinrich Steffen - Hamburg / Duitsland |
| Vaargebied | De haven van Hamburg |
| Afmetingen | 18,50 x 5,20 x 2,35 meter |
| Machine | Compound stoommachine door Botje & Ensing
150 ipk bij max 195 omw/min |
| Ketel | Schotse ketel gebouwd bij Botje & Ensing
1 vuurs-kolengestookt |
|
|
| Het drijfwerk van de boord generator (links) en de hoofdmotor (rechts) van de s.s. Hugo | |
Meer informatie over de hier besproken schepen vindt u op:
Verder vindt op deze site onder het hoofdstuk "Publicaties" het artikel “Stoomvaart een vergane glorie?”.