Bouwen aan Zaanstad

Bouwen aan Zaanstad

130.000 gezagsgetrouwe anarchisten

Door: Jan Pieter Woudt

Zaanstad, 's lands jongste grote gemeente; zes dorpen en een stad gingen samen op l januari 1974. Op z'n Zaans natuurlijk: veel lawaai in de aanloopperiode, maar daarna wél samen de schouders eronder!

Aan de hand van een boeiende geschiedschrijving, ruim 140 illustraties (veelal in kleur) en bijschriften wordt eerst het beeld geschetst van de periode die aan de samenvoeging voorafging, en vervolgens van 20 jaar bouwen aan Zaanstad. En waar het mogelijk is, wordt zelfs een tipje van de sluier over de toekomst opgelicht:

Snuffel in 20 jaar recente Zaanse 'geschiedenis' en kijk mee naar de nabije toekomst in BOUWEN AAN ZAANSTAD.

Voorwoord

J. Bruinsma-Kleijwegt

burgemeester

De Gemeente Zaanstad bestaat per l januari 1994 twintig jaar, een feit dat we op passende wijze gedenken met de uitgave van dit jubileum-boek. Twintig jaar waarin bouwen - zowel letterlijk als figuurlijk - centraal staat, zonder dat het eindpunt in zicht is. In Zaanstad verrijzen nieuwe woonwijken, industrieterreinen, winkelcentra en stedelijke voorzieningen. Er wordt gebouwd aan een efficiënte bestuursorganisatie. Bestuurders, burgers en bedrijven werken samen aan een leefbare toekomst met voldoende ruimte, huizen en werk voor allen.

J Bruinsma-Kleijwegt
J. Bruinsma-Kleijwegt

Bouwen aan Zaanstad getuigt van daadkracht en ondernemingszin. Zaanstad is en blijft een woon-werkstad, waar op veel plaatsen de natuur in de stad komt. Dat maakt Zaanstad bijzonder. En dat willen we graag zo houden. Het vraagt om creatieve oplossingen voor woningbouw, behoud van werkgelegenheid, de typische Zaanse cultuur en het markante, waterrijke landschap.

Problemen blijven ons niet bespaard. Niet in de twintig jaren die achter ons liggen, en niet in de jaren die nog komen. Maar veel kinderziekten zijn overwonnen. Zaanstad heeft geleerd problemen aan te pakken in open dialoog met de bevolking. Zaanstad respecteert en waardeert de verschillen in culturele achtergrond van de oorspronkelijke kernen en werkt van daaruit verder aan een gezamenlijke toekomst. Zaanstad ervaart dat bouwen in het Zaanse milieu haalbaar is en kan leiden tot opvallend schone resultaten.

Bouwen aan Zaanstad bevat de neerslag van twintig jaar recente geschiedenis met doorkijkjes naar de toekomst. Het is een fraai kijk- en leesboek met veel foto's en typisch Zaanse wetenswaardigheden. Zaankanters zullen er ongetwijfeld veel in herkennen. Voor de niet-Zaan-kanter is het boek een aardige kennismaking met onze boeiende, veelzijdige stad. En nog voor de eeuwwisseling, bij ons 25-jarig bestaan in 1999, hopen wij u opnieuw de resultaten van ons bouwen te kunnen tonen. Graag wens ik u veel kijk- en leesplezier met Bouwen aan Zaanstad

Inleiding

Jan Pieter Woudt

Historici zeggen dat pas betrouwbaar over de geschiedenis kan worden geschreven, als dingen zo'n vijftig jaar geleden zijn gebeurd. Dat is stellig waar. Daarmee is dit boek meteen op zijn plaats gezet. Van het begin af bestond niet de pretentie dé geschiedenis van Zaanstad op schrift te stellen. Niettemin was er de behoefte bij het twintigjarig bestaan van Zaanstad een boek uit te geven en daarin eens te kijken naar een aantal effecten van de samenvoeging van zeven zelfstandige Zaanse gemeenten.

Vóór aan de daadwerkelijke samenstelling van Bouwen aan Zaanstad werd begonnen, was het allereerst noodzakelijk de inhoud af te perken. Niet alles dat voor de stad van belang is, kon er een plaats in vinden; de beschikbare ruimte dwong tot keuzen. De nadruk in dit boek werd bewust vooral gelegd op de bebouwde omgeving. Onderwerpen die aan de orde komen, zijn: planologie en stadsuitbreidingen, stadsvernieuwing en stadsbehoud, economie, infrastructuur en verkeer, voorzieningen, en tenslotte: 'Zaanstedelingen'. In dat laatste hoofdstuk wordt met name gekeken naar de verhouding tussen het bestuur en de inwoners van de stad.

Voorafgaand aan deze meer thematische hoofdstukken, bleek het wenselijk verder terug in het verleden te kijken: wat en hoe werd er nu eigenlijk samengevoegd, en onder welk gesternte gebeurde dat? In de eerste hoofdstukken zijn daarom enige gegevens opgenomen over: de ontwikkeling van de Zaanstreek van ongeveer 1880 tot 1965, de bestuurlijke situatie van de Zaanstreek midden jaren zestig, de gang naar de samenvoeging en twintig jaar Zaanstad vanuit het financiële perspectief. In deze vier hoofdstukken is zo veel mogelijk aandacht geschonken aan de later in de thematische hoofdstukken terugkerende deelonderwerpen. Het hoofdstuk over het bestuur is wat dat betreft een verhaal apart. Na een kort overzicht van de politieke geschiedenis van de stad wordt hierin vooral ingegaan op de ambtelijke organisatie. Het onderbrengen van tweeduizend ambtenaren in een nieuw, samenhangend apparaat vergde grote inspanningen, evenals het terugbrengen van dit korps naar twaalfhonderd personeelsleden. Op dit alles wordt in hoofdstuk vijf ingegaan.

Het imago van Zaanstad werd voor een groot deel gedurende een periode van tegenvallende omstandigheden bepaald. Maar daarmee is nog niets gezegd over de kwaliteit van het bestuur. Want de mensen die de ijzers uit het vuur moesten halen, werden ook geconfronteerd met de ongunstige situatie, en hadden natuurlijk liever in betere omstandigheden gewerkt. Toen die betere tijden door zuinig beheer eindelijk waren bewerkstelligd, bloeide het gemeentelijk apparaat snel op. Zowel het oplossen van de problemen als het opbouwende werk dat daarna werd verzet, dwingt respect af. Natuurlijk, er werden ook fouten gemaakt. In dit verband lijkt de uitspraak van Zaanstads eerste burgemeester, R. Laan, over het Ontwikkelingsschap (het orgaan dat de samenvoeging voorbereidde) ten volle van toepassing op de betrokkenen bij de organisatie van Zaanstad. Enigszins aangepast: 'Het had soms misschien beter gekund, maar zij hebben de belangen van de stad altijd zo goed mogelijk proberen te behartigen.'

UITVOERING BOEK:

Uitvoering/Formaat:Softcover, 24 x 22 cm
Aantal pagina's:144
Auteur:Jan Pieter Woudt
Eindredactie en vormgeving:Trendbook International BV
Research-assistentie:Annemieke Emond
Beeldresearch:Jan Pieter Woudt
ISBN:90-5135-146-1
Uitgave:Trendbook International BV