El Museo de la Minería del País Vasco

Het ‘Museo de la Minería’ in Gallarta is het centrum voor studie en een verzamelplaats van artefacten van de Baskische mijnbouw. Het museum ligt midden in het restant van een grote bovengrondse ijzererts mijn op ongeveer 10 km ten westen van Bilbao. Het museum wordt gerund door vrijwilligers en is voor de vele oud-werknemers uit de mijnindustrie een blijvende herinnering aan hun zware arbeid in de mijn. De meeste mijnen zijn inmiddels verlaten, er zijn diepe sporen in het landschap achtergelaten.

bilbao bilbao
bilbao bilbao
bilbao bilbao

De locomotief is hard aan een grote onderhoudsbeurt toe. Binnen in het museum mocht ik niet fotograferen. De beelden en voorwerpen in het museum geven een uitstekend beeld van mijnbouw rondom Bilbao in de afgelopen anderhalve eeuw.

Cargaderos de Mineral

Langs de oevers van de Río Nervión in Bilbao en de Bahia de Santander, maar ook aan de Cantabrische kust (de Golf van Biskaje) staan nog een aantal gave voorbeelden van erts terminals. Sommige zijn goed gerestaureerd en geconserveerd zodat ze nog wel enige tijd als markant monument blijven herinneren aan de glorietijd van de Baskische mijnbouw. De meeste zijn echter zwaar vervallen en zullen spoedig uit het havenbeeld verdwenen zijn. Zeker langs de kust zal het spoedig afgelopen zijn. De terminals zijn al vele jaren overbodig en onderhoud wordt er niet gepleegd. De regelmatig terugkerende storm doet de rest van het sloperswerk.

  bilbao  
 

Deze terminal in Dicido (bij Castro Urdiales) werd gebouwd in 1896 voor de ‘Dicido Iron Ore Company Ltd’. De terminal is gebouwd door de Belgische ingenieur Auguste Lecocq naar een ontwerp van Seiring de París, een partner van Eiffel. Deze Company heeft bestaan van februari 1883 tot 1908. De oprichters hadden een concessie voor de ‘Anita’ ijzermijn gekocht.
Oorspronkelijk werd de erts verscheept via de haven van Castro Urdiales. Het erts werd via kleine bootjes overgebracht naar de voor anker liggende schepen. In april 1886 werd er een pier in gebruik genomen waarop de spoorwagens tot bij het afgemeerde schip konden worden gerold. Het laadgerei van de schepen werd gebruikt bij het over storten van de wagons in het ruim van het schip. Laden via kleine bootjes vanaf het strand betekende op een goede dag dat er 600 ton erts werd overgeslagen. Via de pier werd er echter op een normale dag 1.500 ton overgeslagen, op uitzonderlijke dagen zelfs 1.700 ton.
Deze pier werd echter bij een storm op 30 december 1894 vernield. In totaal werd er door de Anita mijn ruim 3.355.236 ton erts geproduceerd. Een aantal kleinere mijnen in hetzelfde gebied leverde ook nog eens bijna 100.000 ton. Voldoende reden dus om een nieuw terminal te bouwen. De nieuwe terminal werd 45,9 meter lang en 6 meter breed. De pier heeft twee verdiepingen, de laagste ligt op 15,75 meter boven zeeniveau. De tweede verdieping is 3,50 meter hoger. Over beide verdiepingen liep een eindloze ketting spoorweg. De maximale capaciteit werd nu 2.600 ton per dag. Ook konden er grotere schepen worden afgemeerd aan de nieuwe pier.
In de 25 jaar van het bestaan van de Company werd er ruim 3,5 miljoen ton erts verscheept in 1852 stoomschepen.

 
  bilbao

Dezelfde terminal, nu op een foto uit de expositie in het ‘Museo de la Minería’. Op de voorgrond is de ketting spoorweg goed te zien.

 
bilbao bilbao
bilbao bilbao

De terminal uit 1896 is ook weer vervangen door een terminal met slechts één verdieping. De infrastructuur rondom de terminal is nog wel duidelijk te herkennen, de spoortunnel is nog goed te onderscheiden in het ruige landschap. Het terminal verkeert in erbarmelijke staat.

  bilbao
bilbao
 
 

Afhankelijk van de kustlijn en de waterdiepten werden er verschillende terminals ontworpen. Deze tekeningen heb ik overgenomen uit: ‘Revista de Obras Públicas’, Fundada y sostenida por el cuerpo nacional de ingenieros de caminos, canales y puertos van 23 augustus 1900. In dat artikel staan ook een aantal sterkte berekeningen van de beschreven terminals.

 
 

bilbao

‘Embarcadero de Astillero’ bij de monding van de Rio de San Salvador (soms ook aangegeven als Ría de Astillero) in de Bahia de Santander dateert uit 1894. De terminal werd in 1896 verkocht aan het Britse bedrijf Orconera Iron Ore Co. Ltd. De terminal is gerestaureerd en maakt onderdeel uit van het stadspark ‘Parque de la Cantabrica’.

 
santander santander
santander santander

De stalen constructie van 78 meter lengte werd gebruikt voor het laden van schepen met ijzererts van de nabijgelegen mijnen, de bestemming was voornamelijk Engeland. De terminal bleef in gebruik tot 1986. Aan het einde van de vorige eeuw is de constructie gerestaureerd maar helaas slaat ook hier het vandalisme toe.

  bilbao  
 

Op deze foto uit 1920 liggen de schepen dubbel dik bij de ‘cargaderos’ vande Compañia Orconera in de Ría Bilbao (ook bekend als Rio Nervión).

 
 

bilbao

Op deze tekening uit 1875 is duidelijk het complex met z’n vele terminals van Orconera in Barakaldo (Bilbao) te zien.

 
 

bilbao

Ik kom sinds het begin van deze eeuw regelmatig in Bilbao. Ieder jaar is er weer een stukje industrieel erfgoed verdwenen. Na een brand is in 2009 er weinig meer over van ‘el cargaderode la Orconera’.

 
 

bilbao

Op deze tekening uit 1918 is duidelijk de houten constructie van ‘el cargaderode la Orconera’.

 
 

bilbao

Een kilometer stroomafwaarts ligt de nog goed bewaarde cargadero nr. 3 van de Fanco–Belga Compañia. Deze terminal was tot 1982 in gebruik. Na een grote brand in 2000 werd de constructie in 2002 gerestaureerd door de stad Bilbao.

 
Text: Cees Kingma - maart 2009
Beeldmateriaal: Archief Cees Kingma
Literatuur:
  • Cargaderos de mineral, uitgave van ‘Museo de la Minería’ in Gallarta
  • Ayer Hoy, ISBN 84-609-3057-2, uitgegeven door Puerto de Bilbao
  • A short history of the Dicido Iron Ore Comany Ltd.
Valid HTML 4.01 Transitional