Drijvende objecten

In het IJ liggen op diverse plaatsen nabij de NDSM werf schepen afgemeerd. Het blijkt dat rondom deze schepen in de zomer van 2006 allerlei emotionele verhalen te vertellen zijn. Hieronder volgen enkele voorbeelden.

Maritiem Kwartier

Op zijn website presenteert ‘Het Maritiem Kwartier’ zich als een stichting met de doelstelling tot het beheren en onderhouden van een collectie historische zeeschepen en deze open te stellen voor het publiek. Voorts wil de stichting maritieme, educatieve en culturele evenementen organiseren. De stichting wil faciliteiten bieden aan particulieren, instellingen en bedrijven voor de organisatie van feesten, congressen etc.
De museumhaven zal een aanvulling moeten worden op de Museumhaven in het Oosterdok. In het Maritiem Kwartier zouden voornamelijk zeegaande schepen worden afgemeerd. De Vereniging Museumhaven Amsterdam geeft sinds 1985 ligplaats aan ruim 25 schepen in een deel van het Oosterdok aan de oostzijde van de IJ-tunnel.

Het lijkt er echter op dat deze groep enthousiastelingen het moet afleggen tegen de projectontwikkelaars en in hun kielzog de lokale overheid.

NDSM           NDSM

Het theaterschip Blommendal (linker foto) en het lichtschip Brightside hebben een voorlopige ligplaats in het Maritiem Kwartier aangeboden gekregen. De Hr.Ms. Blommendal heeft tot 2000 hydrografische werkzaamheden uitgevoerd bij de Koninklijke Marine. Het schip is in 1973 gebouwd bij Boele's Scheepswerven en Machinefabriek in Bolnes. De Brightside heeft tot 1990 dienst gedaan als lichtschip op diverse ligplaatsen in Engeland. Het schip dateert van 1939.

NDSM           NDSM

Op de linker foto ligt aan de binnenkant de in Denemarken gebouwde, geklonken coaster Isvik uit 1955. Voor de Isvik ligt de vlak na de Tweede Wereldoorlog in Duitsland gebouwde coaster Marietta. Voor beide coasters en de naast de Isvik liggende patrouilleboot moet een nieuwe ligplaats worden gezocht.

Op 22 november 2005 besloot het dagelijks bestuur van Stadsdeel Amsterdam Noord om geen medewerking meer te verlenen aan de plannen van de Stichting Maritiem Kwartier. De financiële onderbouwing werd door het dagelijks bestuur te onzeker geacht, men had onvoldoende vertrouwen in de levensvatbaarheid van het initiatief.
Het dagelijks bestuur van het Stadsdeel zag meer kansen voor het plan van Biesterbos Planontwikkeling BV.

In juli 2006 begint ook in het Maritiem Kwartier de grote schoonmaak. Het dagelijks bestuur van het Stadsdeel kondigde aan dat men “met het oog op een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor het NDSM-terrein in Amsterdam Noord de kwaliteit van het nautisch kwartier in de havenkom bij de NDSM-werf wil verhogen”.
Om deze ontwikkelingen mogelijk te maken moesten, volgens het db, in elk geval drie van de acht schepen die daar nu afgemeerd zijn verdwijnen. Vanuit de visie dat een Nautisch Kwartier kan bijdragen aan een waardevol en aantrekkelijk vestigingsklimaat voor creatieve bedrijven, wil het db een aantrekkelijke collectie schepen bevorderen. Daarbij moeten de schepen voldoen aan een aantal voorwaarden:

  • De schepen en de activiteiten moeten een duidelijke meerwaarde opleveren
  • De schepen moeten veilig zijn en er verzorgd uitzien
  • De schepen moeten een duidelijke educatieve-publieksfunctie hebben
  • De exploitatie van het schip moet passen in de toekomstige ontwikkeling van het gebied. Horeca als hoofdbestandsdeel van de exploitatie wordt uitgesloten
  • Op de schepen mag niet worden overnacht

Op haar website plaatste het Stadsdeel Amsterdam Noord de lijst met namen van de schepen die het nautisch kwartier voor 1 oktober 2006 zouden moeten verlaten. Voor enkele schepen werd een vijfjarig contract opgesteld met als uitgangspunt dat de geplande herbestemming, zoals bijvoorbeeld voor het theaterschip Blommendaal, haalbaar zou zijn.

NDSM

Het werkschip Amalia heeft volgens het dagelijks bestuur van Stadsdeel Amsterdam Noord geen meerwaarde en kreeg geen ligplaats aangeboden in het nieuw opgezette plan voor het Maritiem Kartier. Of er ook voor de Russische onderzeeër B-80 (recent herdoopt in Foxtrot) een nieuwe ligplaats gezocht moet worden zal, later besloten worden. Dit schip is gebouwd tussen 1952 en 1955.

NDSM

Dit is het plan van Biesterbos Planontwikkeling dat de voorkeur geniet van het dagelijks bestuur van Stadsdeel Amsterdam Noord boven het plan zoals dat werd ontwikkeld door de Stichting Maritiem Kwartier.
Geniet even mee op de website van Biesterbos Planontwikkeling:
Een jaarrond attractieve jachthaven (ca. 500 schepen) voor zowel grote luxe als kleine schepen, ondersteund door een breed scala aan nautische voorzieningen. Het concept bestaat uit haven voor ca. 500 schepen, thematische retail, horeca, kantoren, woningen en een bijzondere openbare ruimte. Onze ambitie is een forse upgrading van het gebied te realiseren waarbij de historische en functionele kernkwaliteiten worden behouden en versterkt. Een belangrijk uitgangspunt is het benutten van het IJ zodat ook een bijzondere openbare ruimte ontstaat. De ontwikkeling kan een katalysator zijn voor de transformatie van de NDSM-werf, een versterking betekenen voor de omringende initiatieven, maar vooral ook een aansprekende omgeving zijn met internationale allure.

Om de ‘historische en functionele kernkwaliteiten’ te versterken worden eerst alle oude historische schepen uit de haven verwijderd!

Een Scheepssloperij

In de zomer van 2006 werd de chemicaliëntanker ‘Sandrien’ uit 1974 gesloopt aan een van de vroegere afbouwkades van de NDSM. De hightech bedrijven die zijn gevestigd in de fraai gerestaureerde oude gebouwen van de werf waren niet echt blij met het besluit van de gemeente Amsterdam en de ministeries van VROM en Verkeer en Waterstaat om dit ‘asbest’ schip direct voor hun deur te slopen. Zeker in de droge juli maand werd veel overlast ondervonden van opdwarrelend stof wanneer de grote kraan weer een stuk schip op de kade liet ploffen.

NDSM     

Augustus 2004     

     NDSM

     Augustus 2005

NDSM     

Augustus 2006     

     NDSM

De Sandrien was eigenlijk op weg naar de stranden van India om daar te worden gesloopt. In 2001 legde milieu-inspectie het schip echter aan de ketting toen bekend werd dat er asbest en andere giftige stoffen aan boord waren. De Raad van State oordeelde vervolgens in 2002 dat de Sandrien moest worden beschouwd als gevaarlijk afval. Het schip zou alleen naar India mogen vertrekken als het ontdaan was van alle gevaarlijke materialen.
De affaire rondom dit sloopschip heeft vaart gezet achter de ontwikkeling van een internationale afvalwetgeving voor sloopschepen. In principe betaalt dan de scheepseigenaar voor een veilige en schone sloop van z'n schip. De Nederlandse overheid betaalt echter de 1,7 miljoen euro voor de sloop van de Sandrien. Een bijkomend probleem voor de Nederlandse staat was het faillissement van Amsterdam Ship Repair (ASR) in mei 2005. ASR was de sloper die oorspronkelijk de opdracht voor de sloop had gekregen.

NDSM           NDSM
NDSM           NDSM
NDSM           NDSM

Naast de Sandrien lag de laatste jaren nog een sloopschip met asbest aan boord; de zwaveltanker ‘Otapan’. Nadat de bemanning van dit schip op illegale wijze zelf was begonnen met het verwijderen van de asbest heeft de overheid ingegrepen en heeft de rechter het schip laten vervallen aan de staat der Nederlanden. De bemanning zou de asbest verwijderen om het schip van nieuw isolatiemateriaal te kunnen voorzien. Voor een nieuwe reis met een partij zwavel tussen de Verenigde Staten en Mexico werd het schip aangepast aan de milieueisen van de VS.

Op 28 juli 2006 vertrok de Otapan na zeven jaar uit Amsterdam en ging op weg naar de sloper in Turkije. Het ministerie van VROM had toestemming gegeven voor de export van duizend kilo asbest. Terwijl het schip op zee richting sloper werd gesleept werd echter duidelijk dat er veel meer dan de opgegeven hoeveelheid asbest aan boord was. De sloper in Turkije, Simsekler Ship Demolition in Aliaga weigerde nu het schip. Na enkele weken ronddobberen voor de Turks-Griekse kust bracht de sleper Thomas de Gauwdief z'n sleep maar weer terug naar Amsterdam. Op maandag 16 oktober, aan het begin van de middag, passeerde de Otapan de Noordersluis in IJmuiden. Het schip werd afgemeerd vlakbij de plaats waar het al ruim 7 jaar lang gelegen had, bij de kade van Shipdock Amsterdam.

De Otapan werd in 1965 bij Verolme Dok en Scheepsbouw Maatschappij NV op Rozenburg gebouwd onder de naam Harry C. Webb in opdracht van de Pan American Sulphur Company Ltd uit Dallas Texas.

Text: Cees Kingma - November 2006/Juli 2007
Beeldmateriaal: Archief Cees Kingma
Tenzij anders aangegeven.
Valid HTML 4.01 Transitional