Uit de geschiedenis van Wormer

Uit de geschiedenis van Wormer

Door: C. Mol

Ten geleide

De Burgemeester van Wormer, A. LOGGERS

Bij zijn afscheid als gemeente-secretaris wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd heeft men de schrijver van dit boek verzocht de kennis van Wormers geschiedenis, die hij zich in de loop van vele jaren door onderzoekingen en naspeuringen had eigen gemaakt, aan het papier toe te vertrouwen om deze aldus te bewaren. Met de verschijning van dit boek heeft de heer C. Mol aan dit verzoek voldaan. De lezer zal ervaren, dat de auteur niet enkel uit hoofde van zijn ambt zich zo verdiept kan hebben in de historie van Wormer, maar vooral ook, omdat dit verleden even boeiend, als afwisselend en belangwekkend is.
Het gemeentebestuur is de schrijver voor deze omvangrijke arbeid uitermate erkentelijk. De verdienste van het boek is, naar ik meen, dat de auteur erin is geslaagd het verleden te laten spreken in prettig leesbare vorm.
Moge dit boek, tot stand gekomen in samenwerking met de schrijver, Meijer Pers N.V. te Wormerveer en het gemeentebestuur, zijn weg vinden naar ieder, die, hoe dan ook, zich verbonden weet met deze gemeente,

Wormer, oktober 1966

Bij de tweede druk

De Burgemeester van Wormer, MR. P.M.G.P. JANSSENS

Grote gebeurtenissen werpen hun schaduwen vooruit: op 10 december 1980 is het 700 jaar geleden dat Floris V Wormer begunstigde met de vrijdom van bede en tol. We vieren dat heuglijke feit van 23 tot en met 31 mei 1981. Op zo'n afstand steekt het niet zo nauw. Intussen was gebleken dat voor belangstellenden het boek 'Uit de geschiedenis van Wormer' van C. Mol niet meer verkrijgbaar was. Het had sinds 1966 zijn weg naar velen gevonden. Ter gelegenheid van Wormer-700 is het boek nu herdrukt. Ik wens het opnieuw een goed onthaal.

Wormer, april 1980

Uit de geschiedenis van Wormer
De eerste druk verscheen in 1966

Voorwoord

C. Mol

Over de geschiedenis van Wormer is al veel geschreven. In de bestaande literatuur, vooral in de onderscheidene boekwerken die de Zaanse historie betreffen, wordt door dit dorp steeds een belangrijke plaats ingenomen. Niettemin moest - naar het mij voorkwam - het ontbreken van een afzonderlijke dorpsgeschiedenis als een gemis worden aangemerkt.
Dit niet alleen vanwege het feit dat de oorsprong van Wormer tot in het verre verleden is terug te voeren, maar ook omdat deze aan de oostzijde van de Zaan ontstane gemeenschap, in tegenstelling tot de overige Zaandorpen, een zelfstandige ontwikkeling heeft doorgemaakt en zich een eigen geschiedenis heeft gevormd; het dorp heeft een bijzonder afwisselend verleden.

Oorspronkelijk een schamele nederzetting van vissers, later een meer agrarische gemeenschap, zijn al vrij vroeg in de middeleeuwen ook handel en scheepvaart tot belangrijke bestaansbronnen uitgegroeid, waarna in de 16de en 17de eeuw een periode van grote bloei en welvaart is gevolgd. In het bijzonder heeft een merkwaardige tak van nijverheid - de beschuitbakkerij - hiertoe bijgedragen, want de 'Wormer Tweeback', het produkt van meer dan honderd bakkerijen, heeft het dorp tot ver buiten 's lands grenzen grote vermaardheid gebracht. Later, in de 18de eeuw, zien wij het grote contrast van een diep verval en algemene verarming.

Met gebruikmaking van de vele aantekeningen, die ik in de loop der jaren reeds uit de verschillende archieven had verzameld en door samenvatting van de in de literatuur verspreide gegevens, heb ik getracht de historie van Wormer tot een geheel te vormen, waarbij de onderscheidene onderwerpen in een reeks van afzonderlijke bewerkingen zijn vervat, hetgeen mij voor een verhelderend inzicht van de stof bevorderlijk leek.

Bij de beschrijving heb ik in het algemeen het jaar 1900 als tijdsgrens aangenomen, maar in sommige gevallen de eerste jaren van de 20ste eeuw hieraan toegevoegd, indien dit voor het desbetreffende onderwerp wenselijk bleek.

Op volledigheid mag dit boek evenwel geen aanspraak maken. Uit de grote verscheidenheid van al hetgeen in de archivalia over Wormer werd geschreven, ook alle minder belangrijke onderwerpen te beschrijven, zou tot een te uitvoerige en wat dorre lectuur kunnen leiden.

Ik hoop er in te zijn geslaagd de lezer een beeld te hebben gegeven van het oude dorp Wormer, van zijn regering en hoe de bewoners er in vroeger tijden hebben geleefd en gewerkt.

Het gemeentebestuur van Wormer ben ik zeer erkentelijk voor de medewerking, waardoor de uitgave van dit boek, dat in betrekkelijk beperkte oplaag zal verschijnen, kon worden bewerkstelligd.

Ten slotte betuig ik allen, die mij ter completering van dit werk in zo ruime mate behulpzaam zijn geweest, gaarne mijn hartelijke dank en wel zeer in het bijzonder mejuffrouw dr. M. A. Verkade.

Wormer, juli 1966

UITVOERING BOEK:

Uitvoering/Formaat:Hardcover, 19,5 x 27,5 cm
Aantal pagina's:240
Tekst:C. Mol
Uitgeverij:Meijer Pers, Amsterdam