Archief van Bart van de Wal - o.a. oud papiermaker PM 22

Staande v.l.n.r.: Klaas v.d. Stad (?), onbekend, Bart vd Wal en Aard Cornet. Knielend v.l.n.r.: Knijn (?) en Henk v. Rijn.

De oploopkast van de PM 22. Vanuit de oploopkast wordt de papierbrei gelijkmatig verdeeld over het koperdoek. D.m.v. een verstelbare klep, waardoor het papierstof op het koperdoek loopt, kan ondermeer het gewicht in grammen per vierkante meter worden bepaald. Meer of minder papierstof levert een zwaarder of lichter papier op.

Bart van de Wal (geb. 6-7-1938) kwam op 1 feb 1960 in dienst bij Van Gelder Zonen in Wormer. De liefde bracht hem vanuit de Betuwe naar het 135 km verder gelegen Wormer. Hij begon als medewerker in de trekkamer en werd later kwaliteitscontroleur. Na een korte onderbreking keerde hij in 1962 terug bij VGZ in Wormer en vertelde zijn leidinggevende dat hij liever bij de papiermachines werkte dan weer een kantoorbaan te accepteren. Hij werd ingedeeld bij de nieuwe papiermachine PM 22 in de ploeg van Papiermaker Henk Groenewoud. Daar doorliep hij in sneltreinvaart het standaard opleidingstraject van Pershulp/Hekjesjongen, 2^e Droger en 1^e Droger. Als 1^e Droger ben je eigenlijk al een plaatsvervanger voor de Papiermaker.

De Papiermaker was verantwoordelijk voor de produktie op de papiermachine. Hij kreeg van de produktieplanning de opdracht tot het maken van een bepaalde papiersoort; kleur, gewicht, soort, hoeveelheid etc. Maar hij was afhankelijk van wat hij van de malerij aan grondstof kreeg aangeleverd. Bijna alles was nog gewoon handwerk; een afsluiter hier en een kraantje daar, niets was geautomatiseerd. Een goede papiermaker kon bij de natpartij, bij het verlaten van de oploopkast, al ruiken of het goed papier zou worden.

Op een morgen verscheen Papiermaker Groenewoud niet op het werk. Na ampel overleg tussen de Werkbaas Piet van der Does en de Produktieplanner Jan van Maanen werd besloten de Droger Bart van de Wal als Papiermaker de verantwoording over de PM 22 te geven. Bart was nog maar kort in het opleidingstraject opgenomen en wilde dit alleen doen als de overige collega's rondom de papiermachine daarmee instemden. En zo werd hij, na een ongewoon korte inwerktijd de belangrijkste werknemer bij de grootste papiermachine in Wormer. Hij gaf daarbij leiding aan collega's in balenmalerij, rondom de papiermachine zelf en de opwikkelaar.

Bij Bart z'n aantreden in de papierfabricage werkte Van Gelder Zonen nog in een drie-ploegen systeem en werd de machine in het weekend stilgezet. Maar al spoedig ging Van Gelder Zonen over tot een volcontinue bedrijf en werd er het weekend gewoon doorgedraaid. Dat betekende dat er een extra ploeg moest worden geformeerd waarin weer allerlei funkties opnieuw moesten worden ingevuld. Bart van de Wal kreeg de kans zijn kennis te delen met nieuwe collega's.

Ter illustratie van het nog weinig geautomatiseerde proces op de enorme papiermachine PM 22 toont hij eenvoudige grafiek op een velletje A4 grafiekpapier. De Stuwdrukgrafiek voor de stofoploopkast PM22 liet de in te stellen overdruk in de oploopkast aflezen die nodig was bij een bepaalde machinesnelheid; hoe sneller de machine liep, hoe hoger de overdruk moest zijn. Allemaal af te stellen met handmatige afsluiters. Zo zat die hele grote papiermachine vol met handmatige afstellingen.

Bart werd steeds breder ingezet in de papierproduktie. Hij werd uiteindelijk voor kortere of langere tijd papiermaker op alle overige aanwezige papiermachines; PM 2, PM 4, PM 8, PM 10 en PM 11. In 1971 werd hij ploegbaas en in 1978 zelfs plaatsvervangend ploegchef. Dat betekende dat hij bij, afwezigheid van de chef, leiding gaf aan alle productie afdelingen in zijn ploeg (stofvoorbereiding, 5 papiermachines (PM 2 was uit produktie genomen) en nabewerking, in totaal 70 man). Toen in 1980 bekend werd dat de produktie in Wormer zou worden beëindigd werd hij nog enige tijd papiermaker op een van de papiermachines in het zusterbedrijf in Velsen.

Bart van de Wal heeft een gevarieerd archiefje overgedragen aan het Van Gelder Zonen archief in het Waterlands Archief in Purmerend, waaronder:

• Zijn Getuigschrift
• Zijn L.P.G. / Electr. Klem- Heftruck Rijbewijs
• Zijn Rijbewijs voor Elektro-car
• De Stuwdrukgrafiek voor de stofoploopkast PM22
• Een aantal foto's uit z'n werkomgeving
• Zijn 'Werkbazen-jasje' (bedrijfskleding)
• Enkele papiermonsters eenzijdigglad witgebleekt kraft van 90 gram en 70 gram

Bij het koperdoek van PM 22	Het machinepaneel van PM 22	Bij de droogpartij van PM 4

Opgemaakt door Cees Kingma - Juni 2020
Beeldmateriaal - Archief van Bart van de Wal