MBTZ Logo

Een verhaal bij een foto: De sleepboten van Goedkoop

Met Stoom Nr. 27 - September 1997

In een tijd zonder televisie en buitenlandse vakanties kon je in de Amsterdamse haven en de Zaandamse houthaven in aanraking komen met bemanning en lading van schepen uit verre landen, die het gemis aan avontuur compenseerden.

Meevaren met de sleepboten van Goedkoop was niet voor iedereen weggelegd, maar eenmaal geïntroduceerd door een medestudent was ik daar niet meer weg te slaan. De menggeur van olie, koffie, zware shag en kolen vergeet je nooit meer, in de machinekamer heerste, op de klikachtige geluiden van de diverse pompen na, stilte.

Ik heb het over de Maria Henriëtte Goedkoop toen de sterkste stoomsleepboot van de Goedkoopvloot met 850 pk., een heel verschil met bijvoorbeeld de Groningen van nu met 2 maal 1500 pk, ... vergeet niet je oorbeschermers.

Op de Maria voelde ik me thuis en zat ik met de bemanning geduldig af te wachten tot de boodschapper per fiets van het kantoor bij het Centraalstation naar de steiger aan de Vismarkt kwam om te vertellen waar we naar toe gingen.

In die tijd werden de meeste schepen nog het hele traject van en naar IJmuiden gesleept en was je uren onderweg afgewisseld met regelmatige koffierondes; bleef je tot de volgende ochtend bij de sluizen liggen, dan was er 's avonds boerenkool of andijviestamppot uit blik.

Koffie is er nog steeds, gezet in een echte keuken en op de brug kun je de gebakken uien ruiken als de machinist met de hamburgers bezig is.
De bemanning bestaat uit 3 man; gezagvoerder, machinist en bootsman; vroeger waren ze met z'n vijven, schipper, machinist, stoker en 2 knechts. Een matroos van toen verdiende fl. 98 week.

Er is dus veel veranderd, niet alleen hebben de sleepboten een ander uiterlijk en mis je de lange schoorstenen met rookpluim, maar ze zijn evenals de zeeschepen wel beter manoeuvreerbaar.

Zo worden bijvoorbeeld schepen komende van de richting Velsen meestal ter hoogte van de huidige vestiging van Goedkoop aan de Elbaweg opgevangen en verder de haven in gesleept naar de bestemde ligplaats.

De steiger van de sleepboten is al lang niet meer aan de Ruyterkade noch de Westerdoksdijk, beide aan het Y; hij werd naar het westelijk havengebied verplaatst, daar waar de trein onder het Noordzeekanaal doorduikt.

Goedkoop, 190 jaar geleden opgericht, maakt sinds 1979 als werkmaatschappij deel uit van Wijsmuller in IJmuiden.
Niet veranderd is de sfeer aan boord en je voelt weer de spanning bij jezelf opkomen, als de bootsman de hieuwlijn met de pikbaak opvangt om aan de sleepdraad vast te maken, de winch doet de rest; het komt er dan op aan dat de sleepboot de geweldige watermassa die een geladen zeeschip verplaatst uit de weg blijft.

Bij alles merk je samenwerking en het vakmanschap van de individuele man, zoals toen bijna veertig jaar geleden en het blijft boeiend zelf mee te mogen maken hoe een zeeschip in de haven op de meter precies verhaald wordt, waarbij de loods geheel op het inzicht van de beide sleepbootkapiteins aangewezen is, of daar waar een onhandelbare kraan behoedzaam naar een ertsboot gedirigeerd wordt.

Als je "uitgefotografeerd bent", komt jouw beurt om te sturen en je mag, nee je moét, de joystick zelf hanteren. De bootsman legt dat vervolgens fotografisch vast en dan is de cirkel weer rond.

Zoals vroeger aan het grote stuurrad tot misnoegen van de meester, waarvan ik nu pas begrepen heb dat hij door het afwijkende geluid van de stuurmachine meteen wist dat er een amateur aan het roer stond.

Met dank aan Rob Romijn, Hans Windhorst en Frans Wolf van de Groningen.

  Johan van Olderbarnevelt   Tanker  
  De Johan van Oldebarnevelt toen   De tanker Lia nu  
Text: Peter Marcuse
Beeldmateriaal: Archief Peter Marcuse
Tenzij anders aangegeven.
Valid HTML 4.01 Transitional