Niet lang na de uitvinding van linoleum als een hygiënische en warme vloerbedekking, introduceerde omstreeks 1900 Frans Cisek, tekenleraar in Wenen, bij zijn leerlingen linoleum als materiaal om er voorstellingen in te snijden en af te drukken. De resultaten waren zo succesvol en innovatief voor die tijd, dat ook kunstenaars en architecten van deze druktechniek gebruik gingen maken.
De linosnede werd al snel populair en wekte tijdens een expositie in 1908 in London grote sensatie. Later werd deze techniek als vak onderwezen aan de Grosvenor School of Modern Art en verspreidde zich vandaar over het Britse Imperium van die tijd, naar Canada, Zuid-Afrika en vooral Australië. Omdat de bewerking zo veel gemakkelijker was dan de traditionele houtsnede, gaf dat aan de kunstenaar een bevrijdend gevoel en door de snelheid en eenvoud van druktechniek bleek de linosnede een ideaal middel om op dramatische politieke gebeurtenissen snel te reageren.
|
| ||
| Typerend Zaans landschap door M. Engel 1946, die op 80 jarige leeftijd zijn gehele oeuvre bestaande uit aquarellen en linosneden aan 'ANNO 1961' schonk. |
Sowjet-kunstenaars maakten affiches voor propagandadoeleinden en het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte er ook dankbaar gebruik van. Met een drukkerij was je tijdens de oorlog uiterst kwetsbaar, maar met een stuk linoleum en inkt bestaande uit een mengsel van roet en olie was je toch in staat te drukken op papier van inferieure kwaliteit.
In Nederland heeft de graficus M.C. Escher ook eerst geëxperimenteerd met linoleum snijden, een van z'n eerste werken was een portret van zijn vader in 1916, maar vanaf 1919 ging hij over op andere technieken; de houtgravure en de lithografie waarmee hij tenslotte beroemd geworden is.
Tegenwoordig is de linosnede een wat omstreden techniek; kunstenaars denken dat deze techniek te weinig mogelijkheden biedt en anderen die zich wat bescheiden opstellen veronderstellen dat ze een grote dosis tekentalent in huis moeten hebben.
Niets is minder waar, ook op de digitale drempel van het jaar 2000 is de linosnede een creatief uitingsmiddel gebleven.
| Het Hofje van Brienen, aan de Prinsengracht in Amsterdam door N. Alleyn 1996, een strakke architectonische tegenhanger van het wijdse Zaanse landschap, in dezelfde techniek. |
|
| Door: Peter Marcuse |
|