MBTZ Logo

De pakhuizen Amsterdam en De Dissel met sloop bedreigd

Met Stoom - Nummer 21 - januari 1996

Door J. Schipper

Van alle Zaandorpen heeft Wormerveer nog het meest de vermenging van wonen en werken bewaard, die zo bepalend was voor onze streek. Wellicht omdat hier, met uitzondering van de Dubbele Buurt, de bebouwing tussen weg en Zaan ontbreekt. Langs het Noordeinde, de Zaanweg en het Zuideinde woonden in de 17e en 18e eeuw ambachtslieden, kooplieden in olie, granen, kaas en potas naast hun pakhuizen, vlakbij de plaatselijke meelmolen De Witte Vlinder, de sluis die toegang gaf tot de polder, het vertrekpunt van de veerschuit naar Amsterdam bij het centrum van het maatschappelijk leven, de herberg De Jonge Prins.

Aan de overkant van de Zaan stonden de olie- en pelmolens, die in de vorige eeuw vervangen werden door de toen hoogst moderne stenen oliefabrieken, gort- en rijstpellerijen, silo's en pakhuizen. Aan de provinciale overheid komt de eer toe de cultuurhistorische waarde van de industriële bebouwing langs de oostelijke Zaanoever onderkend te hebben. De plaatsing van deze gevelwand op de provinciale monumentenlijst heeft terecht ook internationaal veel waardering ontvangen.
Maar is dit genoeg? Zeker niet, want alleen de industriële ontwikkeling van het laatste kwart van de 19e eeuw is nu afleesbaar, maar niet de geschiedenis in de 17e en 18e eeuw, zoals die zich voltrok aan de westoever van de Zaan, in het dorp Wormerveer waar alles begon. Het behoud van De Jonge Prins en van het Herman Gorterhuis en de overplaatsing van het pakhuis De Wildeboer naar de Dubbele Buurt waren een goed begin. Maar nogmaals, het is niet genoeg. In het Wormerveerse waterfront dient het beeld van de 18e en 19e eeuwse gemengde bebouwing bewaard te blijven. Dat wil zeggen dat grootschalige hoogbouw in het kader van het Zaanoeverproject hier niet aanvaardbaar is.

Waarom dit lange verhaal? Wel, omdat het de bedoeling is om het fraaie pakhuis Amsterdam, gebouwd in 1884 door J.M. van Gelder en het ernaast gelegen houten kaaspakhuis, waarschijnlijk in 1785 voor de kaaskoper Engel Kuyper gebouwd, te slopen en door grootschalige woningbouw te vervangen.

Herbestemming met behoud van de karakteristieke architectuur moet, gezien de goede voorbeelden ervan in Wormerveer, mogelijk zijn.

  Pakhuis Amsterdam  
  Foto Henk van 't Loo