Foto en tekst: Peter Marcuse
Bron voor historische en technische gegevens:
Rudi Koster in SAMmagazine, juni 1981
Aan het Noordzeekanaal ter hoogte van de verdwenen Hembrug was ooit het staatsbedrijf Artillerie Inrichtingen (nu Eurometaal) gevestigd.
Terugdenkend hoor ik weer het contrasterend schietbaangeratel op menige zonnige en vooral vredige voorjaarsmorgen. Er werkten daar een paar duizend mensen die dagelijks een flinke klimpartij moesten maken naar het houten ministation hoog gelegen achter de Hembrug voor de terugreis naar huis.
De Artillerie Inrichtingen, afgekort AI, had behalve een goede naam voor diverse typen draaibanken, een lange traditie als wapen- en munitieproducent, een misschien niet zo populaire tak van industrie in de Nederlandse samenleving. Toch werd er in licentie 40 jaar lang een Oostenrijks geweer gemaakt dat bekend als M9S tot in de meidagen van 1940 als standaard infanteriewapen in het Nederlandse leger dienst heeft gedaan.
Pas 14 jaar later besloot de regering weer de wapenproduktie ter hand te
nemen. De bedoeling was capaciteitsuitbreiding, met behulp van de nog aanwezige knowhow
van geweermakers en wapendeskundigen. Ook wilde men meedingen in de race voor een vervangend wapen voor enkele Nato-landen inclusief ons eigen land. Men koos voor de ARIO, een geavanceerd ontwerp van een bekende Amerikaanse vliegtuigfabriek, een licht modern geweer.
De primeur voor de kennismaking op fotografisch gebied had de Amsterdamse fotograaf met de toepasselijke naam Jan Schiet. Ik herinner me een folder in kleur met imposante opnamen van een landing met
pseudo-mariniers op de kust hij Petten. Mijn werk als opvolger was weliswaar minder spectaculair, maar interessant genoeg.
Onderstaande foto is er een voorbeeld van: Geen sterrenwacht of landmeting maar het richten van een geweerloop, een precies karweitje. Zo heb ik vele bewerkingsfasen vastgelegd. Ook heb ik in mijn studio op een enorme glasplaat het geweer met behulp van een AI-technicus in al zijn onderdelen neergelegd voor een 'exploded view'. Nadat de inspannende klus onder de warme lampen geklaard was, alles moest immers gelijnd en kaarsrecht op de foto, vergat de AI-man zijn geweer en scherpe munitie weer mee te nemen. Ik dacht er ook pas aan toen hij mij tijdens het weekend ongerust opbelde of het er nog was en er vooral niets mee zou gebeuren.
Het liep allemaal goed af wat overigens niet gezegd kan worden van het geweer zelf. Als gevolg van kinderziekten bleven de prestaties onder de Nato-eisen en werd er een ander wapen gekozen, namelijk het Belgische FAL-geweer. Hiermee kwam de ontwikkeling van het wapen tot een voortijdig einde. Enkele geweren kwamen in het bezit van verzamelaars de overige echter als schroot hij de Hoogovens in Velsen.
De Amerikanen gingen echter verder en ontwikkelden vanuit de ARIO een AR15 die als M16 een belangrijke rol in de Vietnamoorlog heeft gespeeld.