Startpunt: NS Station Wormerveer.
(Click met de muis op een van foto's voor een artikel over het industriële monument)
|
|
| |||||||||||||
|
|
|
|
| |||||||||||
|
|
|
|
| |||||||||||
|
|
|
|
| |||||||||||
|
|
| |||||||||||||
|
|
| |||||||||||||
|
|
| |||||||||||||
|
|
|
| ||||||||||||
|
|
|
|
| |||||||||||
|
|
|
|
| |||||||||||
|
|
|
|
| |||||||||||
|
|
| |||||||||||||
|
|
| |||||||||||||
|
|
| |||||||||||||
|
|
| |||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Als u uit het station komt steekt u de drukke Wandelweg over. Deze weg is nu onderdeel van de Provinciale weg van de Hempont naar Uitgeest. De Wandelweg is aangelegd met geld dat werd verdiend door de gemeentelijke gasfabriek.
Als u de Wandelweg bent overgestoken komt u in de Stationsstraat. Rechts was de gemeentelijke gasfabriek. Aan het einde van de Stationsstraat gaat u rechts af de Zaanweg op.
Tussen de Zaanweg en de Zaan is een parkeerplaats. Dit was vroeger het haventerrein van Wormerveer. Er was een spooraansluiting zodat goederen hier van schepen op spoorwagons konden worden overgeslagen. Er was ook een kolentransporteur die de kolen van Rijnschepen naar de gasfabriek bracht.
Aan de overkant van de Zaan, aan de Veerdijk in Wormer, waren de fabrieken van de Wormerveerse ondernemers. De stoomoliefabriek De Liefde van Jan en Arie Prins. De Stoomrijstpellerij De Unie van Wessanen & Laan en de stoomrijstpellerij Hollandia van Bloemendaal & Laan. De rijst en gortpellerij Mercurius van Gebrs. Laan.
De eerste Zaanbrug werd in 1899 aangelegd op kosten van Wormerveerse ondernemers om te zorgen dat de arbeiders uit Wormerveer niet meer zo veel tijd kwijt zouden zijn om bij de fabrieken te komen.
Voor u bij de Zaanbrug bent ziet u aan uw rechterhand grote koopmanswoningen. Hier woonden Wormerveerse fabrikanten. Toen de administratie niet meer thuis werd gedaan door de fabrikanten ontstonden hier de kantoren van de fabrieken.
Aan de Zaanweg voorbij de Zaanbrug ziet u aan uw rechterhand de kaaspakhuizen Dissel en Gouda. Aan de overkant van de Zaan staan de 18 de eeuwse pakhuizen Maas, Waal en Schepel. Links daarvan ziet u een voormalige scheepswerf; eerst Beudeker, later de Zaanse Scheepsbouw Maatschappij en ten slotte jachtwerf Camminga.
De Zaanweg gaat nu eerst over in de Dubbele Buurt (In de Dubbele Buurt ziet u het pakhuis Wildeboer) en dan in het Zuideinde. Hier kunt u het gerestaureerde stoomschip Elfin en de voormalige stoomsleepboot Jacob Langenberg (die nu wordt gerestaureerd) vinden.
Als u de Zaan blijft volgen komt u uit bij de voormalige zeepfabriek De Adelaar van Jan Dekker. Er achter ligt de vettenfabriek Loders Croklaan, ontstaan uit de oliefabrieken de De Engel en De Toekomst en de Zeepfabriek De Adelaar.
Als u terug wandelt naar de Zaanbrug kunt u deze over en linksaf kunt u de Veerdijk op om de panden van de voormalige rijstpellerij Hollandia van dicht bij te bekijken. In het voormalige pakhuis Batavia is een grand café gevestigd. In andere pakhuizen zijn o.a. een kunstenaarsatelier en aannemerij en een architectenbureau.
Rechtsaf de Veerdijk op gaat niet meer. Hier is de dijk onderdeel geworden van het terrein van Lassie. Achterlangs gaat wel. Hier heeft u een mooi uitzicht op de gerestaureerde fabrieken. Als u langs het nieuwe gemeentehuis van Wormerland gaat krijgt u rechts een klein parkje met een wandelpad naar de Zaan. Daar heeft u een mooi uitzicht op de Zaanweg van Wormerveer.
Links ziet u een nieuwe woonwijk. Daar stond de papierfabriek van Gelder Zonen. Als u deze wijk door wandelt komt u bij een bedrijventerrein langs de Westerveersloot. Dit was de verbinding van de papierfabriek naar de Zaan. Aan het einde ligt de Bartelsluis. Als u de sluis over gaat komt u op de Ringdijk van de polder Enge Wormer. Rechts af kunt naar de Zaanse Schans wandelen en vandaar naar het NS Station Koog-Zaandijk. Vanaf de ringdijk van de Enge Wormer heeft u een mooi uitzicht op De Adelaar.
U kunt ook terug wandelen naar de Zaanbrug en de Zaanweg in noordelijke richting vervolgen. In de Zaanbocht ziet u het restaurant Huis te Zaanen. Dit was de woning van Willem Prins, directeur van de grote stoomolieslagerij De Liefde die in 1942 failliet ging. De meeste gebouwen zijn gesloopt. Er staan nog enige pakhuizen aan de Veerdijk; Geloof en Hoop.
Verder wandelt komt u langs een winkel Wala foundations. Dit huis is gebouwd door Jan Adriaan Laan. Hij was directeur van de stoomrijstpellerij Hollandia en stoomoliefabriek De Toekomst. Hij was de man achter de bouw van de Zaanbrug. Hij was o.a. lid van de Provinciale Staten en de Eerste Kamer. Tevens was hij voorzitter van de werkgeversvereniging. Later woonde hij in Bloemendaal. Zijn laatste jaren bracht hij door op het landgoed huize 't Singrave in Denekamp in Overijssel. Hij was een van de rijkste en invloedrijkste Zaanse fabrikanten in het eerste kwart van de 20e eeuw.
Aan het einde van de Zaanweg gaat u links de Marktstraat in naar de Petteflat of te wel de gerestaureerde cacaotoren van Boon. U kunt via de Zaanweg terug naar het NS station. U kunt ook iets verder de Marktstraat in en aan het einde links af en via het Sluispad terug naar het station. U komt dan langs het houten pakhuis Purmerend.
Een derde mogelijke route is er als u terug gaat naar de Zaanweg. Dan het Noordeinde op gaat en via de Noorddijk naar West Knollendam wandelt. U komt dan langs de fabrieken van Meneba en Brokking. Vroeger behoorden deze fabrieken aan Wessanen & Laan: een meelfabriek, een oliefabriek en veevoederfabrieken. Bij West Knollendam kunt u het Molletjesveer nemen naar de Vaartdijk in Krommenie.
Langs de vaartdijk was vroeger de Linoleum fabriek. Er is ook nog een klein stuk van de voormalige blikfabrieken te zien. Door Krommenie komt u bij het NS station Krommenie-Assendelft.
Uiteraard zijn deze wandelingen ook als fietstocht te maken.
Jur Kingma