Pakhuizen Maas, Waal en Schepel
De veerdijk gezien naar het oosten.
Rechts de Zaan en centraal de cacaofabrieken De Moriaan. Daarvoor aan de Zaan de pakhuizen Maas, Waal en Schepel.
Potloodtekening door Frans Room
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pakhuizen Maas, Waal en Schepel |
|
De veerdijk gezien naar het oosten.
|
Opnieuw is er, door de deskundige inbreng van de Vereniging Zaans Erfgoed, een belangrijk industrieel monument langs de Zaan voorlopig gered van de sloop. Hieronder vindt u een kort overzicht van de ontwikkelingen rondom dit unieke gebouw. Het artikel is samengesteld uit publicaties in de pers en op de website van de gemeente Wormerland, waar nodig van commentaar voorzien door de samensteller.
Burgemeester en Wethouders maken bekend dat de volgende aanvragen om bouw-, sloop en aanlegvergunningen zijn ingediend:
...het slopen van een bedrijfsgebouw ("verffabriek Wormerveer")....
WORMER - De vereniging Zaans Industrieel Erfgoed (ZIE) heeft burgemeester en wethouders van Wormerland dringend verzocht géén sloopvergunning af te geven voor het pand Veerdijk 4 tot 9 in Wormer. In dit fabriekspand ‘Wormerveer’ was tot eind vorige eeuw de lakfabriek Storm, Van Bentum & Kluyver (SBK) gevestigd.
Na het verdwijnen van SBK werden de grond en de opstallen gekocht door ADM Cocoa, dat het historisch belangrijke pand nu dus wil slopen. Een en ander in het kader van de bedrijfsstrategie om het complex overzichtelijker en (dus) veiliger te maken. Iets wat na de grote brand van vorig jaar niet onverstandig lijkt.
Een tweede argument is dat de oude fabriek gebruikt wordt door ongewenste gasten die er ook nog eens vernielingen aanrichten.
ZIE is er tot haar verbijstering, schrijft de vereniging, achtergekomen dat het gebouw “in tegenstelling tot andere belangwekkende bedrijfspanden aan de Wormer kant van de Zaan geen enkele monumentbescherming heeft”.
Het uit 1882 daterende pand is uniek omdat het een houten skelet heeft en een stenen ombouw. Daardoor markeert het een belangwekkend moment in de geschiedenis van de bouw van bedrijfspanden in de Zaanstreek: de overgang van de traditionele houtbouw naar de ‘moderne’ fabrieksbouw.
Het is bovendien het laatst overgebleven voorbeeld van een zogenaamde Gorterfabriek. ZIE: “Aannemer Gorter uit Wormerveer speelde in op de behoefte van de zich snel ontwikkelende industrie met de bouw van een standaardmodel stoomfabriek, die in meerdere maten geleverd kon worden en op eenvoudige wijze was uit te breiden of voor verschillende productieprocessen geschikt kon worden gemaakt”.
De vereniging stelt dat het belangwekkende pand in goede staat verkeert en zeker gezien de maatvoering goed voor hergebruik geschikt te maken is.
ZIE-secretaris Wikje van Ritbergen, tevens lid van de Monumentencommissie van de gemeente Zaanstad, heeft inmiddels van de afdeling Bouw- en woningtoezicht van de gemeente Wormerland gehoord dat de aanvraag voor een sloopvergunning niet in behandeling zal worden genomen voordat ambtenaar S. Schavemaker van vakantie terug is.
Van Ritbergen vergelijkt de strijd voor behoud van gebouw ‘Wormerveer’ met het jarenlange getouwtrek rond ‘De Adelaar’, aan de andere kant van de Zaan. “Croklaan wilde dat pand zelf niet meer gebruiken, maar was ook niet bereid tot het afstoten van een klein stukje bedrijfsterrein waarop het gebouw zich bevindt. Toch heeft na lang praten het gezonde verstand gezegevierd”.
Volgens ZIE zal het vrij eenvoudig zijn een nieuwe bestemming te vinden voor het gebouw. En: “Het is te bereiken zonder veel overlast voor ADM Cocoa”.
Wormer - De directie van ADM Cocoa heeft laten weten niet mee te zullen werken aan een reddingsplan van het monumentale pakhuis ‘Wormerveer’ op haar bedrijfsterrein in Wormer. Wethouder P. Roos van Wormerland is daar boos over. Hij zegt ‘ontstemd’ te zijn door het besluit van de multinational.
Pakhuis Wormerveer is geen monument met een officiële monumentale status. Daarom kan ADM als eigenaar ook haar gang gaan met het witte gebouw aan de Zaan, tegenover het Zuideinde in Wormerveer. Het bedrijf wil het pakhuis slopen.
“Maar het was nu juist zo aardig geweest als we dit gebouw hadden kunnen redden”, vindt wethouder Roos. Hij zette zich daar persoonlijk voor in, kreeg daarbij steun van aannemer G. Sombroek van Somass uit Wormer (gespecialiseerd in Zaanse restauraties) en Roos mocht zich ook namens de gemeenteraad hard maken voor behoud van pakhuis ‘Wormerveer’.
Het pakhuis zou in de plannen van Roos en Sombroek verplaatst worden, naar de rand van het ADM-terrein. “Ik heb ze voorgesteld elk de helft van de loods op onze grond te nemen. Het gebouw zou dus precies op de grens van de gemeente en ADM komen.”
De reden waarom ADM het plan laat afketsen, geeft de directie aan in een brief aan Roos. Het bedrijf is bang dat er in het verplaatste pakhuis Wormerveer activiteiten kunnen worden ontplooid die ADM kunnen schaden als het wil uitbreiden.
Hypothetisch, vindt Roos die stellingname van ADM. “Ik noem dat het Forbo-syndroom. Groot bedrijf is bang dat er bij hem voor de deur iets gebeurt, waardoor hij misschien, ooit, wel eens, iets niet zou kunnen doen.”
Roos verwijst daarbij naar linoleumfabrikant Forbo uit Krommenie, die bouw in een deel van Saendelft belette door te wijzen op het bedrijfsbelang. “Ik heb naar de raad toe wel eens aangegeven hoe klein de bebouwing van ADM eigenlijk is vergeleken met de omvang van hun terrein. Dat is bijna miniem.”
Het college besluit conform concept-besluit, te weten:
De vereniging Zaans Industrieel Erfgoed wil dat het pakhuis ‘Wormerveer’ op het terrein van ADM Cocoa in Wormer op de Rijksmonumentenlijst komt. De cacaoverwerker wil het oude pakhuis echter zo snel mogelijk slopen en heeft daarvoor een vergunning aangevraagd bij de gemeente Wormerland.
Het dossier over Pakhuis Wormerveer groeit nog. Er is nog niets te zeggen over het uiteindelijke lot van het verveloze, vervallen ogend oude pakhuis aan de Wormer Zaanoever.
Eigenaar ADM Cocoa wil slopen, gemeente en Vereniging Zaans Erfgoed moeten daar niet aan denken.
Pakhuis ‘Wormerveer’ aangewezen als gemeentelijk monument.
Uit het verslag van de vergadering van het College van B&W d.d. dinsdag 22 januari 2008 blijkt m.b.t. ‘Bezwaarschrift Houthoff Buruma namens ADM Cocoa b.v. tegen weigering sloopvergunning pakhuis Wormerveer’ dat:
Het college besluit conform concept-besluit, te weten:
ADM Cocoa wil graag meewerken aan het verplaatsen van de pakhuizen De Schepel, Maas en Waal. Ook financieel. Dat zegt Eric Nederhand namens de cacaomultinational. “We zijn, net als de gemeente Wormerland, bezorgd om de oude pakhuizen”.
Van het verwijt dat ADM Cocoa de rijksmonumenten bewust laat verpauperen, wil Nederhand niets weten. “Dat klopt niet, wij zijn met de gemeente in gesprek de pakhuizen te verplaatsen. Het laat ons zeker niet koud”, aldus de plantmanager. “We zijn alleen nog op zoek naar een geschikte locatie”.
ADM wil wel dat de drie monumentale pakhuizen, alsmede het pakhuis Wormerveer, worden verplaatst. Voor restauratie en gebruik op het eigen terrein aan de Veerdijk in Wormer voelt het bedrijf niets.
Uit het verslag van de vergadering van het College van B&W d.d. dinsdag 27 mei 2008:
“In verband met bedrijfsbezoek aan ADM meldt wethouder Roos dat pakhuis Wormerveer definitief is afgewezen als
Rijksmonument.”
Opmerking: Op 19 april 2007 heeft de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, dr. Ronald H.A.Plasterk, laten weten het verzoek tot aanwijzing als beschermd monument van pakhuis Wormerveer af te wijzen en het object niet aan te wijzen als beschermd monument. In uittreksel van de brief leest o.a. de motivering van de minister om het object geen rijksmonument te maken.
De rechtbank heeft de gemeente Wormerland in het gelijk gesteld in de rechtszaak die ADM Cocoa had aangespannen. Hierdoor is de aanwijzing tot gemeentelijk monument van pakhuis ‘Wormerveer’ en het weigeren van een sloopvergunning bevestigd.
ADM Cocoa voerde in de rechtszaak een aantal argumenten aan. Zo was ADM van mening dat de gemeentelijke monumentenverordening in strijd was met de Monumentenwet. Daarnaast betwistte ADM de adviezen die aan de aanwijzing tot gemeentelijk monument ten grondslag hebben gelegen. Deze argumenten zijn door de rechtbank echter ongegrond verklaard.
Over de weigering van het afgeven van een sloopvergunning is de rechtbank van mening dat dit terecht is omdat ADM het pand slechts heeft aangekocht uit strategische overwegingen en geen (toekomstig) gebruik maar enkel sloop voor ogen staat.
ADM kan nog in hoger beroep gaan tegen de uitspraak.
B&W van de gemeente Wormerland sturen een advies naar de gemeenteraad m.b.t. de verplaatsing van de (rijks)monumenten op het terrein van ADM Cocoa.
Door een grondruil met ADM Cocoa zou de gemeente Wormerland in het bezit kunnen komen van de historische pakhuizen De Schepel, Maas en Waal. De rijksmonumenten staan het cacaobedrijf in de weg, maar door grond te ruilen zou er een nieuwe toegangsweg naar het bedrijf kunnen worden aangelegd, staat in Dagblad Zaanstreek.
Dat staat in een voorstel van het college van B&W aan de gemeenteraad en ADM Cocoa.
Er zou dan snel met de restauratie van de verwaarloosde pakhuizen, die bij de huidige ingang van het bedrijf in Wormer staan, kunnen worden begonnen. De directie van ADM Cocoa zou volgens een woordvoerder van de gemeente niet afwijzend tegenover de plannen staan.
Daarnaast willen B&W ADM Cocoa toestaan om pakhuis Wormerveer te verplaatsen naar de rand van het terrein. Ook dit pakhuis, wat de cacaobonenverwerker aanvankelijk wilde slopen, is beschermd en staat inmiddels op de monumentenlijst. ADM Cocoa probeerde in maart dit jaar de sloopvergunning er nog door te drukken via de bestuursrechter, maar die stelde Wormerland in het gelijk.
Of ADM Cocoa overgaat tot verplaatsen van het pakhuis Wormerveer is nog de vraag. Na het weigeren van de sloopvergunning heeft het bedrijf een nieuwe bestemming voor het gebouw voor ogen. Wellicht wordt het verbouwd tot kantoorpand.
Opmerking: De gemeente Wormerland laat in een reactie op dit krantenbericht nog weten dat “indien ADM Cocoa instemt met de grondruil en het verleggen van de toegangsweg, een initiatiefnemer eindelijk een plan zou kunnen ontwikkelen voor restauratie en bestemming.” Gemeente Wormerland heeft vooralsnog geen plannen zelf de pakhuizen te ontwikkelen.
|
Samengesteld door: Cees Kingma - September 2009
|
|