Geen oorlog - geen munitie

Geen oorlog - geen munitie

De geschiedenis van 300 jaar militaire produktie

Heinz Nägele, Dick Schaap

Achter deze intrigerende titel steekt de filosofie van de auteurs van dit boek over 300 jaar militaire produktie in Nederland, dat de behoefte aan wapens en munitie voortkomt uit politieke situaties, die de voedingsbodem zijn van militaire conflicten. Vanuit die gezichtshoek is ook de militaire produktie van Nederland niet los te zien van de sociale, culturele en economische ontwikkelingen in de samenleving. Het zijn deze ontwikkelingen die door de eeuwen heen de spanningen tussen de volkeren in de wereld veroorzaken.
Met dit uitgangspunt voor ogen hebben de auteurs een verhaal kunnen opbouwen, dat veel meer is dan een droog relaas over de ontwikkelingvan wapentuig en munitie, van het rampjaar 1672 tot heden, in de Staat der Nederlanden. De op- en neergaande militaire produktie van het vroegere Staatsbedrijf der Artillerie-Inrichtingen vervult in dit verhaal een rol als barometer voor de spanningen in de Nederlandse en de wereldgeschiedenis. In die zin is dit met zorg geïllustreerde boek met zijn rijkdom aan feiten en gebeurtenissen een spiegel van Nederland. Door de originele aanpak van de auteurs geeft het tevens een verhelderend en openhartig beeld van een ook in een land als Nederland nog steeds noodzakelijk militair potentieel.

Verantwoording

Geen oorlogen, géén munitiefabriek. Dat is een duidelijke zaak. De behoefte aan munitie, wapens en ander militair materieel komt voort uit politieke situaties die de voedingsbodem zijn voor gewapende conflicten. De driehonderdjarige geschiedenis van Eurometaal NV, het voormalige Staatsbedrijf Artillerie-Inrichtingen bij de Hembrug in Zaandam, is daarom niet los te denken van de sociale, culturele en economische ontwikkelingen in onze samenleving. Het zijn deze ontwikkelingen die door alle eeuwen heen de spanningen tussen de volkeren in de wereld veroorzaken.

Een bedrijf als Eurometaal ontkomt niet aan dergelijke spanningen. Zo kwam de oorspronkelijke affuitmakerij in Delft aan het eind van de 17de en in het begin van de 18de eeuw tot stand onder invloed van revolutionaire ontwikkelingen, die zich vrijwel op elk gebied in het westelijk deel van Europa voordeden en die ook de Republiek der Verenigde Nederlanden niet onberoerd lieten. De politieke omstandigheden maakten een andere organisatie van de staat noodzakelijk en dwongen een verbetering af van de toen nog bescheiden artillerie van het Staatse leger. Zo hadden óók de dreigingen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog een spectaculaire uitbreiding van het aantal fabrieksarbeiders tot gevolg. Er waren toen respectievelijk ruim 8000 en 5000 mannen in dienst van het Staatsbedrijf der Artillerie-Inrichtingen.

In dit boek over de geschiedenis van Eurometaal en zijn voorgangers hebben de samenstellers daarom gekozen voor momentopnamen van de fabriek in een bepaalde tijdsperiode, momentopnamen die ook de maatschappelijke en politieke omstandigheden van die periode weergeven. Daardoor blijkt dat het bestaan én voortbestaan van de munitiefabriek een onweerlegbaar gevolg is van het menselijk denken en handelen. Geen oorlogen, géén munitiefabriek. Hoe negatief het stempel dat een fabriek als Eurometaal soms opgedrukt krijgt ook moge zijn, het houdt onmiddellijk verband met het feit dat men nogal eens geneigd is om op dit punt omgekeerd te denken. Geen munitie, géén oorlogen, alsof men elkaar niet reeds in de vroegste geschiedenis met knuppels om de oren sloeg.

Affuit Eurometaal is anno 1979 - na internationale spanningen en wereldoorlogen - een door de meerderheid van de Nederlandse bevolking als noodzakelijk geaccepteerd bedrijf. Het voorziet in de behoeften van Nederlandse- en andere strijdkrachten, die zijn geïntegreerd in de NAVO, de in 1949 opgerichte Noordatlantische Verdragsorganisatie, een defensief verbond tot behoud van de vrijheid en onafhankelijkheid van de westelijke wereld. Het maakt als gevolg van ook heden nog aanwezige internationale spanningen opnieuw een ontwikkeling door.

Het bestaansrecht van het bedrijf berust uiteraard niet uitsluitend op spanningen in de wereld. Het door training behouden van de geoefendheid van een leger vereist oefenmunitie. Die munitie vormt het merendeel van de produktie van de fabriek. Het behoud van de kennis van het vervaardigen van munitie, de noodzaak tot overdracht van die kennis én opleiding van nieuwe vaklieden op dit gebied zijn evenzeer faktoren die bijdragen tot het bestaansrecht van het bedrijf.

Dit boek is in feite een verantwoording van wat deze onderneming in drie eeuwen voor het instandhouden van de defensie van Nederland heeft betekend. Deze verantwoording strekt zich ook uit over de sociale, economische en technische rol die het bedrijf gedurende drie eeuwen in ons land heeft gespeeld, en zeker niet op de laatste plaats voor de instandhouding van een goede en degelijk uitgeruste strijdmacht. In dat licht bezien is het verschijnen van dit boek in een tijd waarin allerwege wordt gepleit voor openheid en mondigheid een juiste daad.

UITVOERING BOEK:

Uitvoering/Formaat:Hardcover, 21,5 x 29 cm
Aantal pagina's:112
Auteurs:Heinz Nägele, Dick Schaap
Grafische verzorging:Joop de Nijs gvn
Zetten:Zetterij F.C. Grimbergen bv, Amsterdam
Drukken:Drukkerij Meijer Wormerveer bv, Wormerveer
Beeldresearch en produktie:Meijer Pers bv, Amsterdam, 1979
ISBN:9022838773
Uitgave:Deze uitgave is een initiatief van Eurometaal nv, ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan van de onderneming