U kunt de verschillende artikelen vinden door het aanklikken van de foto’s bij de introducties of door het aanklikken van de links in de eerder genoemde introducties in dit inleidende overzicht.

De foto rechts geeft een goed beeld van de haven van Lisboa zoals ik me die herinner. Rijdend over de ‘Ponte Salazar’ keek je op het dek van de, voor anker liggende mammoettankers die bij Lisnave in dok wilden. Hier ligt de NEIVA van Soponata op de Rio Tejo. Op de achtergrond de imposante brug over het estuarium van de Rio Tejo. De NEIVA werd in 1976 deels gebouwd op de scheepswerf Setenave in Setubal en afgebouwd bij Eriksbergs Mekaniska Verkstads AB. in Göteborg. Het schip van ruim 300.000 DWT werd als SKYROS in 2002 in Chittagong gesloopt.

In De havan van Lisboa leest u mijn verhaal over deze unieke haven.

In de onderstaande artikelen wordt er verder een beeld geschetst van de nog aanwezige haven en worden een aantal opmerkelijke industriële monumenten beschreven. Verder worden er twee ‘technische’ musea bekeken.

Tijdens een wandeling langs de oevers van de Tejo van het Praça do Comércio naar het Museu da Marinha in Belém zocht ik naar sporen van het maritieme verleden (en heden) van de havenstad Lisboa. Waar mogelijk leg ik de verbinding met mijn vroegere herinneringen aan deze markante haven.
Net zoals in de meeste grote havensteden in de wereld, raken ook in Lisboa door modernisering en schaalvergroting, bepaalde type gebouwen en havens buiten gebruik. En net als in al die andere steden wordt er gezocht naar een passend hergebruik voor de vrijkomende objecten. In Lisboa is er echter ook nog steeds een bruisende haven in het hart van de stad.

Zo maar een citaat uit een reisgids:
Docas is een uitgaansgebied aan de Taag wat steeds meer aan populariteit wint. Veel van de verschillende oude dokken zijn, op initiatief van de gemeente en de horeca, verbouwt tot trendy restaurants en cafés. Met zijn terrasjes aan de rivier is het, alleen al voor een avondwandeling, zeker de moeite waard om te bezoeken! Bars en restaurants (en ook muziek) voor iedereen en vooral voor de echte die-hards. De nachten bij de Docas staan garant voor plezier! Gezellig vanaf borreltijd tot de ochtendglorie.

Deze oude werkplaats ligt net even buiten de Doca de Santo Amaro, voor de rest klopt het allemaal.

Het Estação Marítima de Alcântara is een van de mooiste industriële gebouwen aan de oevers van de Tejo. Het is in 1943 gebouwd door de architect die ook het naast gelegen Estação Marítima da Rocha had gebouwd. Dat terminal heeft minder allure, zo ontbreekt daar een echte lobby. Ook de koppeling van beide terminals is nooit afgemaakt.
Beide terminals dreigen echter geheel verloren te raken door de stapels containers die worden opgeslagen op het pas gevestigde Alcântara Container Terminal. De plaatselijke pers sprak juist de week dat ik er rondliep over ‘de stalen muur tussen de rivier en de stad’. Het blijft altijd een spanningsveld; een beschermd dorpsgezicht legt het af tegen de dwingende eisen van de vooruitgang!

Central Tejo

De Central Tejo is een oude kolen gestookte elektriciteits centrale aan de oevers van de Tejo. Sinds kort is deze centrale ingericht als het ‘Museu de Electricidade’. Alle 4 B&W ketels staan nog in het ketelhuis. De generatorzaal is deels ontruimt, er staat nu een grote zwarte vleugel op een podium. Enkele van de overige ruimtes zijn ingericht als tentoonstellingszaal. De pompinstallaties en schakelpanelen vormen een mooi contrast met de tentoongestelde objecten.

Dit museum ligt aan de rand van het Doca de Belém waar o.a. het Museu da Marinha ook is gevestigt. In dit nautisch kwartier zijn meer herinneringen aan de Portugese zeevaart. Er staat bijvoorbeeld het ‘Padrão dos Descobrimentos’ (Monument der Ontdekkingen) en de ‘Torre de Belém’, het symbool van de expansiedrift van de Portugezen.

Vapor dos Barbadinhos

In Portugal ontbreekt een samenhangend technologie museum. Er zijn echter een aantal juweeltjes die dit gemis ruimschoots compenseren. Een daarvan is het Estação Elevatória a Vapor dos Barbadinhos, onderdeel van het Museu da Água in Lissabon.

Helaas zijn de stoomketels en de schoorsteen bij dit, verder perfect geconserveerde stoom pompstation van de Portugese waterleiding maatschappij, ontmanteld. Maar het is een wonder dat ruim de, ruim 80 jaar geleden stilgelegde stoommachine nog in een draaiende staat is bewaard.

Lisnave - Estaleiros Navais de Lisboa

Op de zuidelijke oever van de rivier de Taag werd een scheepswerf gebouwd waar de grootste schepen van de wereld droog gezet konden worden. Mammoettankers die bij de NDSM in Amsterdam in twee delen op een helling werden gebouwd, kwamen naar Almada om de lasnaad te laten inspecteren. Lisnave in Almada (Lisboa) had, met het op 23 juni 1971 in gebruik genomen dok 23 het, op dat moment grootste droogdok in de wereld. Er konden schepen tot 1.000.000 DWT worden gedokt.

In 2000 werd deze werf gesloten. Inmiddels zijn er allerlei plannen om het terrein weer opnieuw in te richten. In Lisnave - Estaleiros Navais de Lisboa kunt u lezen hoe het de werf de afgelopen vijftig jaar is vergaan.