U kunt de verschillende artikelen vinden door het aanklikken van de foto’s bij de introducties of door het aanklikken van de links in de eerder genoemde introducties in dit inleidende overzicht.

De wereld van hout

De Zaanstreek is trots op zijn houten huizen, pakhuizen en molens. Wie in Scandinavië komt ziet daar ook nog erg veel gebouwen van hout. Scandinavië is ook de pionier van de openluchtmusea. Skansen in Stockholm is het oudste. In de openluchtmusea staan veel houten gebouwen. Ik heb gekeken naar de verschillen in de wijze waarop hout werd toegepast tussen de Zaanstreek en Scandinavië. In Scandinavië is een schitterende architectuur in hout ontwikkeld, zoals op de foto rechts van een buitenhuis op een van de scheren bij Stockholm laat zien. Verder heb ik gekeken naar de verschillende vormen van toepassing van hout.

Erfgoed van de ijzerindustrie in het Ekomuseum Bergslagen

Ik bezocht Bergslagen in Midden-Zweden. Vanaf de middeleeuwen was hier ijzerindustrie. Boeren groeven 's winters ijzererts op en maakten in de bossen houtskool. Voor de ijzersmelterijen waren ijzererts, houtskool, arbeid, waterkracht en transportmogelijkheden nodig. Transport ging 's winters gemakkelijker met een slee. In het voorjaar werkten de boeren op gezamenlijke ijzersmelterijen en hoogovens. 's Winters ging men ook in de houtskoolproductie voor derden

Op de foto rechts: Engelsberg bruk in Bergslagen is een 18de eeuws landgoed met hoogoven. Het is nu UNESCO werelderfgoed.

Musea van industrie en techniek

Ik bezocht verschillende musea van industrie en techniek. Het Industriemuseum in Brede, ten noorden van Kopenhagen is gevestigd in een voormalige katoenspinnerij en weverij. Brede was het Manchester van Denemarken, zoals Gent dat was van België, Enschede van Nederland en Norkoping van Zweden. Een plaats vol met katoenspinnerijen en weverijen die gebruik maakten van waterkracht uit een opgestuwde beek.
Foto rechts: Een kleine stoommachine in Brede Vaerk.

Romantische ruïnes

Mijn bezoek aan het spoorweg museum in Grängesberg gaf me het gevoel op bezoek te zijn in een ruïne. De hoogoven van Klenshyttan is een grensgeval. Gedeeltelijk gerestaureerd en gedeeltelijk ruïne.

Het spoorwegmuseum in Grängesberg heeft ook een hoog ‘ruïne gehalte’. Zo draagt de natuur bij tot de vorming van ruïnes.

Spoorwegen

In Grängesberg is een spoorwegmuseum van Trafikbolaget Grängesberg-Oxelösund. Het was vlak naast de ijzermijn in de locomotievenloods van de spoorweg die het erts van de mijn naar de zeehaven bracht.

Foto rechts: Een sporensemble in het spoorwegmuseum in Grängesberg.

Museumhavens en maritiem erfgoed

Stockholm en Helsinki hebben eigenlijk echte museumhavens zonder dat deze formeel die naam hebben. Op weg naar Scandinavië verbleef ik een dag in Hamburg. Daar heb ik het Speicherstadt Museum bezocht.

Foto rechts: Het museumschip ‘Cap San Diego’ blijft een maritiem hoogtepunt in de haven van Hamburg.

Goedkope alcohol als motor achter scheepsinnovatie

Tot 1931 was er drooglegging in Finland. Lang was er nog een restrictief beleid, net als in Zweden. De behoefte aan betaalbare alcohol was dus een motor in de scheepsinnovatie. We zagen in Mariehamn de grote ferry's binnenkomen zoals Silja Line's ‘Galaxy’. Viking Line's ‘Isabella’ en ‘Amorella’ voeren in kiellinie binnen. Een majesteitelijk gezicht.

IJsbrekers

Een belangrijk scheepstype in Scandinavië was de ijsbreker. Tijdens deze reis zagen we een aantal bijzondere IJsbrekers.
De ronde vorm van de romp en de ijsbrekersteven van de ‘Tarmo’ uit 1907 zijn goed zichtbaar. De ‘Tarmo’ ligt meestal afgemeerd bij het Finse scheepvaartmuseum in Kotka.

Kranen

Wat zijn havens zonder Kranen?. Deze studiereis heb ik er weer veel kunnen fotograferen.
Deze oude kraan staat in Hamburg. Hij is in 1858 gebouwd als een kraan op spierkracht en verving een houten kraan uit 1580.

Hergebruik van gebouwen

Net als in de rest van Europa worden in Scandinavië oude industriële gebouwen, zoals fabrieken, pakhuizen en werkplaatsen ingericht voor hergebruik. Soms als woning of appartementen complex, elders als bedrijfsverzamelgebouw of kantoor gebouw.
Een voormalige pakhuis in Kopenhagen herbergt het Deense architectuur centrum.

Werelderfgoed en industrieel erfgoed

Er staan al bijna 900 sites op de ‘Werelderfgoedlijst’ van de UNESCO. Op deze reis bezochten wij een aantal Werelderfgoed sites in Scandinavië
We bezochten o.a. Suomenlinna in Finland. Deze site is lokaal ook bekend als ‘het kasteel van Zweden’, het is een zeefort.

Thuisgekomen na een maand reizen door Duitsland en Scandinavië vroeg ik me af wat al die indrukken nu betekende voor mijn kijk op de toekomst van het Zaanse culturele erfgoed. In Epiloog geef ik in ieder geval een paar dingen door die me als eerste te binnenschoten.