Smalspoor in noord Portugal

Na een reis over de onherbergzame en lege noord Spaanse hoogvlakte reed ik naar de eenzaamheid van het stille stadje Chaves in de provincie Trás-os-Montes in noord Portugal. In de jaren zeventig van de vorige eeuw heb ik in noord Portugal regelmatig staan te kijken naar een volledig operationeel stoomemplacement. Smalspoortreinen die aansloten bij het standaardspoor langs de Douro. Gecombineerde personen- en goederentreinen reden regelmatig tussen de ver afgelegen dorpen en dorpjes en de stations langs de Douro. Spoorlijnen zijn inmiddels opgeheven en vervangen door busdiensten.

In Chaves wordt een aantal smalspoor locomotieven geconserveerd in een klein spoormuseum. Bij het hoofdstation in Peso da Régua zijn de stokers en machinisten naar huis gegaan en hebben de locomotieven op het emplacement achtergelaten. Een goed voorbeeld van “ongecontroleerd verval”. Mijn impressies van dat bezoek kunt u vinden in:
Spoorzoeken in Trás-os-Montes

Secção Museológica de Santarém

Vanaf het Estação de Santa Apolónia, vlak aan de oevers van de Tejo, vertrekken er regelmatig treinen naar Santarèm, de hoofdstad van de provincie Ribatejo. Op het kleine complex van het Estação de Santarém is een charmant spoorwegmuseum gevestigd: Secção Museológica de Santarém.
Deze lokatie bezoek je niet alleen voor de relikwieën van een rijk industrieel verleden. Je bezoekt deze plek ook voor de geweldige atmosfeer: er rijden nog steeds treinen door een museale omgeving.

Mijnbouw in Alentejo

Portugal is lange tijd de grootste leverancier van koper geweest. Ook de Romeinen waren reeds op de hoogte van de bijzondere erts voorraden in de Portugese bodem. In het zuiden van Portugal, in de provincie Alentejo zijn nog enkele ertsmijnen in productie, terwijl andere weer worden opgestart. Verbeterde technieken en stijgende prijzen maakt het weer economisch verantwoord de exploitatie weer ter hand te nemen. Veel mijnen zijn echter uitgeput. Het loont niet meer de moeite het erts naar boven te halen. Deze mijnen zijn door hun exploitanten verlaten; zonder de poort te sluiten hebben ze de zwaar vervuilden complexen aan hun lot overgelaten. Soms met achterlating van de complete infrastructuur zoals spoorlijntjes en schachttorens. Mijn ervaringen in dit ongecultiveerde gedeelte van Portugal vindt u in:
Restanten van de mijnbouw in Alentejo

Minas do Lousal

In de Portugese provincie Alentejo, ligt aan de westelijke rand van de ‘Iberian Pyrite Belt’ de verlaten mijn van Lousal. Het complex ligt ruim 10 km ten zuiden van Grãndola vlakbij de A2, de Auto-estrada do Algarve.
Er bestaan al jaren plannen dit complex een toeristisch/educatieve herbestemming te geven. Gedeeltelijk is dat ook gelukt, maar het terrein zelf is nog in dezelfde staat zoals de mijnwerkers het hebben achtergelaten toen de mijn in 1988 gesloten werd. Zonder hekken en toegangspoortjes is het een waar eldorado voor de ware industrieel archeoloog.

Museu Mineiro do Louzal

De voormalige energie centrale van het mijn complex in Lousal is ingericht als museum. Het Museu Mineiro do Louzal geeft een aardig overzicht van de diverse manieren waarop, d.m.v. verbrandingsmotoren elektrische energie kan worden opgewekt. Deze centrale was tot voor kort nog in gebruik.
Het museum is onderdeel van de complete herinrichting van het vroegere mijncomplex.

Een scheepswrak in een natuurpark

In het natuurpark ‘Ria Formosa’ ligt al ruim 15 jaar een coaster weg te roesten. De vissers rondom het wrak overtreffen elkaar in sterke verhalen rondom dit schip. Het zou een smokkelschip geweest zijn. Vol ontzag wordt geknikt in de richting van een rijzige gestalte met een hengel die zich wat afzijdig van de anderen heeft opgesteld. Hij zou er meer van weten, bovendien is hij regelmatig aan boord gesignaleerd. Maar hij wil niet met me praten.

Imposante architectuur in Estremadura

Tussen de rivier de Taag en de kust ligt Estremadura, een vriendelijk gebied met golvende heuvels die eindigen in ruige kliffen en stranden aan de kust van de Atlantische Oceaan. Deze provincie was lange tijd de grens tussen christelijke koninkrijken in het noorden en het door de moren bewoonde zuiden van Portugal. Toen Portugal in de twaalfde eeuw naar het zuiden trok werd veel, op de moren veroverd land aan religieuze orden geschonken.
Lang nadat de moren verdreven waren werd er opnieuw slag geleverd in deze provincie. Nu waren het de Spanjaarden die binnenvielen. Als dank voor de vele gewonnen veldslagen werden in dit gebieden grote kerkelijke bouwwerken, zoals kloosters en bedevaartkerken, gebouwd. Op slechts enkele kilometers van elkaar verwijderd vindt men hier prachtige voorbeelden van Portugese religieuze bouwkunst. In Imposante architectuur in Estremadura vindt u twee voorbeelden van die bouwkunst.

Barokarchitectuur op de fles

De verwende toerist die zoekt naar luxe en comfort heeft niet zoveel te zoeken in Trás–os–Montes, het ruwe en onherbergzame noorden van Portugal. Maar voor iemand die kleine juweeltjes weet te waarderen biedt de streek vaak zeer fraaie voorbeelden van typische Portugese architectuur of van architectuur die is aangepast aan de Portugese aard en levenswijze.
Een goed voorbeeld van een dergelijk juweeltje is Casa Mateus, even ten oosten van het streekcentrum Vila Real. In Barokarchitectuur op de fles beschrijf ik een voor wijnliefhebbers zeer bekend paleis.

Os Comboios em Portugal - Glória perdida

Al sinds begin jaren '70 van de vorige eeuw bezoek ik regelmatig het station van Peso da Régua aan de Linha do Douro. Bij mijn eerste bezoek in 1974 was dit nog een volledig operationeel 'stoom' emplacement. Eind vorige eeuw leek het of het spoorweg personeel net naar huis was en de locomotieven had laten waar ze stonden. Verspreid over het emplacement stonden er locomotieven. In Een beeldverhaal van een jaarlijkse pelgrimage beschrijft ik de situatie zoals ik die in de winter van 2010 aantrof. Veel locomotieven zijn verdwenen. De rest zal wel spoedig volgen. Van alle mooie plannen voor het inrichten van een spoormuseum is niet veel terecht gekomen.