Big stuff was de naam van een studieconferentie over grote industrieelarcheologische objecten. Deze conferentie werd in 2007 gehouden in Bochum in het Ruhrgebied. De problemen rond het behoud van kolenmijnen, bruggen, hoogovens, bruinkoolgravers, hijskranen, cokesovens en grote stoommachines werden daar besproken.
Opeens had het een naam. De dingen die ik altijd als kind al mooi vond; big stuff.

Ik ben opgegroeid met veel big stuff om mij heen. Voor mijn tweede verjaardag verhuisde ik naar de witte huizen. Fabriekswoningen van de papierfabriek Van Gelder Zonen in Wormer. In de tijd dat ik er woonde werd het nieuwe ketelhuis (de elektrische centrale), twee nieuwe papiermachines, een nieuwe lostoren en nog talloze andere nieuwe zaken gebouwd. Bij de bouw waren veel kranen van de firma Stoof en ander zwaar materiaal nodig. Tot halverwege de jaren zestig werd er permanent gebouwd bij de papierfabriek. Bij de papierfabriek was een kraan op een kraanbaan om kolen te lossen voor de elektrische centrale. Er was een kleine transporterbrug die aan een kraanbaan onder de pijpleidingenbrug over de Westerveersloot hing.

De transporterbrug over de Westerveersloot

Kraan bij het kolenpark

In de hallen van de papiermachines waren grote loopkranen. Aan de Zaan was de grote kolenloskraan van de zeepfabriek Jan Dekker met een kabelbaan er achter. Bij de scheepswerf van de ZSM aan de Veerdijk was een derrickkraan. Op de Zaan zag je regelmatig drijvende bokken van de firma Goedkoop. Iets verder weg, over het Noordzeekanaal, lagen de Hembrug en de Velser spoorbrug.

Toen ik 9 jaar was kreeg ik van Sinterklaas een meccanodoos. Op verjaardagen of latere sinterklaasfeesten kreeg ik aanvullingssets of voorbeeldboeken. Daarin stonden hamerkopkranen, kolentips, stoomschepen, transporterbruggen etc. Die probeerden mijn vader en ik na te bouwen.

De handleiding van mijn Meccanodoos

De hefbrug heeft altijd de meeste indruk gemaakt.

In december gingen we naar Amsterdam etalages kijken bij de speelgoedwinkels van Merkelbach en van S. van Embden in de Klaverstraat. Behalve mooie treinen stonden daar ook grote bouwsels van meccano in de etalage. Er waren ook andere constructiebouwdozen bijvoorbeeld van Trix.

Etalage van een speelgoedwinkel

Een Strassenroller van de Deutsche Bundesbahn bij de Schansbrug in Wormer

Zwaar materieel van Stoof Breda bij het transport van de glanscylinder voor PM 11 voor VGZ in 1951.

De grote stalen constructies zijn mij blijven boeien. In de loop van de jaren heb ik er veel gezien en gefotografeerd. In 2008 bezocht ik voor de tweede keer het bruinkoolgraverspark Ferropolis bij Dessau. In Goole in Engeland zag een Tom Pudding en een kolentip. Dit voorjaar was ik voor de derde keer bij de grote stoommachines van het Kew Bridge pompstation van de Londense waterleiding en voor de eerste keer bij het Kempton pompstation. Allemaal aanleiding om eens over ‘big stuff’ te schrijven.

Mijn eerste Big Stuff zag ik toen ik in 1965 op de fiets naar Parijs trok; de Eiffeltoren. Een schepping van de ingenieur Gustave Eiffel die eerder grote bruggen bouwde. Het jaar er op ging ik liftend door Engeland. daar zag ik de Tower bridge die ook in de Meccanoboeken voorkwam. Maar voorlopig moest ik met de havenkranen in Amsterdam doen. In 1969 ging ik met mijn vrouw liftend door Scandinavië. In Gotenburg kwamen we langs de grote scheepswerven van Gotaverken met enorme kranen. Maar het summum waren de grote kraanbanen van Howaltswerke in Hamburg.
In Tanzania en Kenia was big stuff meestal een spoorbrug of spoorviaduct. Het waren ‘bouwpakketten’ van de American Bridge Compagnie. Een soort groot Meccano.
De echte kans om big stuff te zien kwam toen in lid werd van ‘The Newcomen Society’ in 1993. Deze oudste verenging voor techniekgeschiedenis heeft elk jaar een zomerexcursie in een landstreek van Engeland, of elders in Europa, waar allerlei technisch historische excursies worden georganiseerd. Mijn eerste bezoek was aan Cambridge en omgeving waar we de Fens en grote stoommachines bezochten. Ik zou in de loop van de jaren nog vele grote stoommachines zien. Ik zal wat verschillende locaties beschrijven.